Dünya Bankası'nın Türkiye'de sağlık politikalarına etkisi: sağlıkta dönüşüm programı
Özet
2003 yılında Sağlık Bakanlığı'nın açıkladığı SDP, bu tezde DB'nin Türkiye'ye yönelik hazırladığı raporlar ve Türkiye'de uygulanan sağlık projeleri çerçevesinde ele alınmıştır. Dünya genelinde başlatılan sağlıkta dönüşüm; sağlık harcamalarında maliyet artışını engellemek, tedavi edici hizmetler yerine koruyu hizmetlerde devleti sorumlu tutmak ve buna uygun araçları kullanmak olarak tanımlanabilir. Sağlık hizmetlerinin ayrıştırılmasına neden olan bu politikalar Türkiye'de sağlık alanını iki önemli başlık altında dönüşüme uğratmıştır. Bunlardan ilki sağlıkta dönüşümün maliyet gerekçesiyle yapılmasının temel sağlık hizmetlerini güçlendireceği ve devletin kaynaklarını daha rasyonel alanlara kaydıracağının öngörülmüş olmasıydı. Diğer gelişme ise hasta sevk sisteminin uygulanması ile sağlık harcamaları azalırken; temel sağlık hizmetleri geliştirilecek ve tedavi edici hizmetlere yapılan harcamalar sınırlanacaktı. Ancak sağlıkta dönüşüm, devletin sağlıktan faydalanmaya yönelik talebi artırmasına ve özel sektörün alana girmesine yönelik uygulamalara yoğunlaşmasına, nihayetinde sağlığın 'harcama değerinin' yaratılmasına neden olmuştur. DB'nin sağlık reformları doğrultusunda açıklanan Sağlıkta Dönüşüm Programı; bu tezde Türkiye'de devlet ve özel sektör arasında yeni ilişki biçimlerinin kurumsallaşmasına bağlı olarak 'harcama değeri' kavramı üzerine oturtulmaktadır. Sağlıkta dönüşüm, sağlık harcamalarının artırılması yoluyla alanın kârlı bir hale dönüştürülmesine dayanmaktadır. Devlet sağlık alanını özel sektör yoluyla güçlendirmek amacıyla kamu sağlık harcamalarını artırırken, devletin özel sektöre transfer ettiği kaynak da artmaktadır. Kamu eliyle özel sektöre kaynak transferi gerçekleşirken DB raporlarında yer verildiği üzere sağlık hizmetlerine erişim de artmıştır. Hizmet sunum ve finansman birimlerinin birbirinden ayrılması ile kamu sağlık hizmeti veren kuruluşlar özel sektörden kurum dışı hizmet adı altında hizmet tedarik etmeye başlamıştır. Diğer yandan hizmet finansmanı birimi ise (SGK) özel sağlık sektöründen alınan hizmetleri finanse etmeye başlamış devlet özel sağlık sektörünün finansman sağlayıcısı durumuna gelmiştir. Tezde Sağlıkta Dönüşüm Programı ile kamu sağlık harcamalarının özel sektör lehine arttığı; ayrıca devletin özel sektör sağlık harcamalarını finanse ettiği sonucuna ulaşılmıştır.