Empati Eğitim programının huzurevi çalışanlarının empati becerileri ve yaşlı ayrımcılığına yönelik tutumları üzerine etkisi: Kastamonu, Tosya örneği
Özet
Bu araştırmanın amacı, empati eğitim programının huzurevi çalışanlarının empatik becerileri ve yaşlı ayrımcılığına yönelik tutumları üzerine etkisini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırma kontrol gruplu öntest-sontest modeline dayalı deneysel bir çalışma olarak yürütülmüştür. Araştırma kapsamında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'ndan gerekli izinler alınarak Kastamonu İli Huzurevi Yaşlı bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Kontrol grubu, Tosya İlçesi Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi de Deney grubu olarak belirlenmiştir. Kontrol grubu için çalışmaya katılmaya gönüllü 31 kişi, deney grubu içinse 34 kişi belirlenmiştir. Çalışmada uzman görüşleri alınarak hazırlanan eğitim programı kullanılmıştır. Eğitim didaktik anlatım modeline dayalı olarak hazırlanmıştır. Dört modül sekiz oturumdan oluşan eğitim her biri ortalama iki saat süren 16 saatlik bir eğitimdir. Eğitimin sonuçlarını değerlendirmek amacıyla Dökmen (1988) tarafından geliştirilen Empatik Beceri Ölçeği B Formu, Empatik Eğilim Ölçeği ve Vefikuluçay (2008) tarafından geliştirilen Yaşlı Ayrımcılığı Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, empati eğitiminin huzurevi çalışanlarının empatik eğilim düzeylerine etkisine bakıldığında, kontrol grubunun eğitim öncesi empatik eğilim puan ortalaması ile eğitim sonrası empatik eğilim puan ortalamasının değişmediği görülmektedir. Deney grubunun deneysel işlem öncesi empatik eğilim puan ortalaması, deneysel işlem sonrası empatik eğilim puan ortalamasından daha düşüktür ve istatiksel açıdan anlamlı değildir. Çalışmamızda huzurevi çalışanlarının yaşlı ayrımcılığı tutumu ile ilgili olduğu düşünülen cinsiyet, yaş, çalışma süresi, yaşlıyla yaşama durumu, yaşlıyla yaşama süresi gibi sosyo-demografik bilgileri ile yaşlı ayrımcılığı tutumları arasındaki ilişkiye bakıldığında, yaş ile yaşlı ayrımcılığı tutum ölçeği toplam puanı arasında pozitif yönde zayıf ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Buna göre yaşın artmasının yaşlıya yönelik tutumun olumlu yönde anlamlı bir şekilde arttığını göstermektedir. Yaşlı bir bireyle yaşama durumu ile yaşlı ayrımcılığı tutum ölçeği toplam puanı arasında negatif yönde zayıf ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Buna göre yaşlı bir bireyle yaşama durumuna evet cevabını verenlerin yaşlı ayrımcılığı tutum ölçeği toplam puanı, hayır cevabını verenlerinkinden anlamlı düzeyde yüksek çıkmıştır. Yaşlı bir bireyle yaşama ayrımcılığı azaltır sonucuna varılabilir. Deney grubuna verilen empati eğitim programının huzurevi çalışanlarının empatik beceri düzeylerini, empati eğitimi verilmeyen kontrol grubuna göre istatiksel açıdan anlamlı ölçüde artırdığı görülmüştür. Buna göre empati eğitimi huzurevi çalışanlarının empati becerilerini artırırken, bir yandan da yaşlıya yönelik olumlu tutumlarını da artırmaktadır. Literatürde empati eğitimi ile yaşlı ayrımcılığının ilişkili olduğuna dair çalışmalara rastlanmıştır. Ancak empati eğitimi ile yaşlı ayrımcılığı tutum düzeylerini olumlu yönde etkilemeye çalışan bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Çalışma sonuçlarına göre deney grubuna verilen empati eğitim programının huzurevi çalışanlarının yaşlı ayrımcılığı tutum ölçeği puan ortalamasını, sınırlama ve olumsuz ayrımcılık alt ölçekleri puan ortalamalarını istatiksel açıdan anlamlı ölçüde artırdığı görülmüştür. Buna göre verilen empati eğitim programının, huzurevi çalışanlarının yaşlıya yönelik tutumlarını olumlu yönde artırdığı ve yaşlıyı sınırlama ile yaşlıya yönelik olumsuz ayrımcılık tutumlarını azalttığı sonucuna varılabilir. Bu sonuçlar doğrultusunda, geliştirilen empati eğitim programının empatik beceriyi artırmada ve yaşlı ayrımcılığına ilişkin olumsuz tutumları azaltmada önemli bir araç olacağı düşünülmektedir.