Akut üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda antibiyotik kullanımı ile ilgili annelerin bilgi ve davranışları
Özet
Akut Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu Geçiren Çocuklarda Antibiyotik Kullanımı İle İlgili Annelerin Bilgi ve Davranışları Giriş ve Amaç: Anatomik, fizyolojik ve immünolojik özelliklerinden dolayı çocuklar solunum yolu enfeksiyonlarına duyarlıdır. Akut solunum yolu enfeksiyonları (SYE), özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki küçük çocuklarda önemli bir morbidite nedenidir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının (ÜSYE) büyük bölümünün virüsler ile oluşması nedeniyle, viral-bakteriyel ayrımının iyi yapılması gereksiz antibiyotik kullanımının en aza indirgenmesi açısından son derece önemlidir. Bu çalışmanın amacı; Türkiye'de ve dünyada en sık rastlanan enfeksiyon türü olan üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde önemli bir basamak olan antibiyotik kullanımının önemi hakkında hastanemize başvuran annelerin bilgi ve davranışlarının belirlenmesidir. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipte epidemiyolojik bir çalışma olarak planlanan bu araştırmaya A.Ü.T.F. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Genel Polikliniği'ne 01 Şubat 2018-15 Mart 2018 tarihleri arasında başvuran kronik hastalığı olmayan, 1-6 yaş arasında çocuğu olan 168 anne dahil edilmiştir. Katılımcılara mevcut literatürlerden yararlanılarak hazırlanan sosyodemografik özellikler, üst solunum yolu enfeksiyonları ve üst solunum yolu enfeksiyonunda antibiyotik kullanımı ile ilgili bilgi ve davranışlarını sorgulayan anket uygulanmıştır. Bulgular: Annelerin son 1 yıl içinde çocuklarını ÜSYE nedeniyle doktora götürme sayısı ortalama 6 olup, medyan değeri 4 olarak bulunmuştur (maksimum:30, minimum:0). Son 3 ay içinde ÜSYE nedeniyle doktora başvuranların oranı %77,4 olarak tespit edilmiş olup, son başvuruların üçte ikisinde antibiyotik reçete edilmiştir. Antibiyotik kullanmaya başlamadan önce prospektüsü okuduklarını belirtenlerin oranı %70,2 olarak bulunmuştur. Katılımcıların öğrenim durumu ile prospektüs okuma durumu arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p=0,03). Annelerin %92,9'u çocuğunda burun akıntısı olduğunda hiçbir zaman antibiyotik kullanma isteği duymadıklarını belirtmiştir. Kulak ağrısı olduğunda ise katılımcıların %35,7'si doktoru uygun görmediği müddetçe antibiyotik kullanma arzusu olmayacağını belirtmiştir. Antibiyotiklerin virüslere etkisini bilmediğini belirten annelerin oranı %44,6, 'bakterileri öldürür' diyen annelerin oranı %51,2 olarak bulunmuştur. Annelerin %67,9'u üst solunum yolu enfeksiyonlarının antibiyotik almadan iyileşeceğini düşünmektedir. %83,3'ü ise üst solunum yolu enfeksiyonlarında çok fazla ve gereksiz yere antibiyotik kullanıldığını düşünmektedir. Ailelerin gelir düzeyi ile 'Üst solunum yolu enfeksiyonlarında çok fazla ve gereksiz yere antibiyotik kullanılmaktadır', 'ÜSYE'ler kendi kendine iyileşir' ve 'Vücudun kendi bağışıklığı için antibiyotik kullanılmamalıdır' cümlelerine verilen yanıtları karşılaştırıldığında anlamlı bir istatistiksel ilişki bulunmuştur (sırasıyla p=0,05, p=0,04 p=0,01). Sonuç: Yapılan bu çalışmada annelerin çoğunun ÜSYE ve ÜSYE'de antibiyotik kullanımı ile ilgili konularda temel bilgilerinde eksiklikler olduğu görülmektedir. Bu konularda halkı bilinçlendirmeye yönelik yürütülen kampanyalar daha etkili programlar ile desteklenmeli ve hasta-hekim iletişiminin daha kaliteli olmasını sağlayacak iyileştirmeler yapılmalıdır.