Tasavvufta edep ve hayâ kavramlarının çocuğun ahlâkî gelişimindeki yeri
Özet
Bu çalışmada imanın özü niteliğindeki hayâ ve tasavvfun özü niteliğindeki edep kavramlarının insanın hakîkati ve tasavvufun gayesi bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Tasavvufun insanın aslına dönüş yolculuğu olması hasebiyle mezkûr kavramların imanın en saf formatında, yani çocuklarda ve çocuklukta izdüşümleri analiz edilmiştir. Bu bağlamda ilk bölümde hayâ ve edep duygularının kaynağı olarak utanç duygusu geniş bir bakış açısı ile değerlendirilmiş, akabinde felsefi literatürde ve İslam ahlâk felsefesinde iffet kavramı çerçevesinde zikredilmiştir. İkinci bölümde tasavvufta hayâ ve edep kavramları detaylıca tahlil edilmiş ve utanç duygusunun tasavvufta nasıl olgunlaşıp özelleşerek yerini hayâ ve edep duygularına bıraktığı serdedilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise öncelikle tasavvufta çocukluk başlığı ile tasavvufî literatürde çocukluğun ifade ettiği mânâ açılımları gün yüzüne çıkarılmıştır. Akabinde çocuklarda utanç duygusunun nasıl teşekkül ettiği ve utançla ilişkili ahlâki olgular, gelişim basamakları göz önünde bulundurularak ahlâki bakımdan irdelenmiştir. Son olarak çocuklarda edep ve hayâ duygularına eşlik ettiği düşünülen birtakım kavramlar, tasavvufî izdüşümleri ile birlikte zikredilmiş ve böylece konuya bütünlük ve derinlik kazandırılmıştır.