Bir beyaz et entegre üretim tesisinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ve çalışanların sağlık sorunları
Özet
ÖZET BİR BEYAZ ET ENTEGRE ÜRETİM TESİSİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI VE ÇALIŞANLARIN SAĞLIK SORUNLARI Kümes hayvanlarının işlenmesi biyoloji, kimya, mühendislik, pazarlama ve ekonominin karmaşık bir kombinasyonudur. Kümes hayvanları işlemesinin ana amacı insan gıdası üretmektir. Kanatlı hayvan etinin birçok ülkede popülaritesi artmıştır ve tüm dünyada tüketilmektedir. Bu artan tüketimin nedenleri arasında ürünlerin fiyatının görece düşük olması, kümes hayvanlarının hızlı büyüme oranı, etin yüksek besin değeri ve birçok yeni ileri işlenmiş ürünlerin kullanıma sunulmasıdır. Genel olarak, kanatlı sektörü son 50 yılda önemli ölçüde değişmiştir. Kümes hayvanı işleme sektöründe birçok ciddi sağlık ve güvenlik tehlikeleri vardır. Bu tehlikeler; gürültü, tehlikeli ekipman, kaygan zemin, kas-iskelet sistemini zorlayıcı hareketler ve zararlı kimyasalları içerir. Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları kümes hayvanları işleme endüstrisinde çalışanlar arasında yaygın olmaya devam etmektedir ve özellikle endişe edicidir. Tavukçuluk sektöründe çalışanların çalışma ortamları, ortamdaki tehlikeler ve bunlara yönelik alınan önlemler ile çalışanların sağlık sorunlarını belirlemeye yönelik çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu çalışmada Beyaz Et Entegre Üretim Tesisi Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının ve Sağlık Sorunlarının saptanması amaçlanmaktadır. Çalışma tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Bolu'da bulunan beyaz et entegre üretim tesisinde çalışanlar üzerinde yürütülmüştür. Araştırma kapsamında 625 kişiye ulaşılmıştır. Araştırmada veri kaynağı olarak ''Beyaz Et Entegre Üretim Tesisi Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları ve Sağlık Sorunları'' anket formu kullanılmıştır. Anket formu araştırmacı tarafından Nisan-Haziran 2016 tarihleri arasında çalışanlara dağıtılarak doldurulmaları sağlanarak toplanmıştır. Araştırmanın etik kurul izni alınmıştır. İstatistiksel analiz olarak, tanımlayıcı bulgular kısmında kategorik değişkenler sayı, yüzde ve sürekli değişkenler ise ortalama ± standart sapma ve ortanca (en küçük, en büyük değer) ile sunulmuştur. Kategorik değişkenlerin karşılaştırılmasında Pearson Ki-Kare testi ve Yates Düzeltmeli Ki-Kare testi; ölçümle belirtilen değişkenlerin Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Katılımcıların % 59,5'i kadın, % 81,9'u evli olup; yaşları ortalaması 38,1±7,1'dir. İncelenenlerin % 43,6'sının vücut kitle indeksi 18,5-24,9, % 40,8'inin ise 25-29,9 arasındadır. Çalışanların % 60,6'sı ilkokul, % 21,0'i lise mezunu olup; % 96,2'si işçi olarak çalışmaktadır. Katılımcıların % 16,8'inin kronik hastalığı olduğu, % 17,5'inin ise düzenli ilaç kullandığı saptanmıştır. Çalışanların % 78,7'si ekonomik düzeyini orta, % 10,7'si ise kötü olarak belirtmiştir. Araştırmaya katılanların % 50,3'ünün belinde, % 39,4'ünün boynunda, % 37,6'sının el/el bileğinde, % 37,5'inin omzunda son bir yılda ağrı olduğu saptanmıştır. Araştırmaya katılanların % 71,3'ü çalışma ortamında kayma, takılma ve düşme riskleriyle karşılaştığını, bunların % 84,9'u koruyucu önlemler alındığını belirtmiştir. Erkeklerin fiziksel sağlık skoru daha yüksek saptanmıştır. Kronik hastalığı olanların ve sürekli ilaç kullananların fiziksel ve mental sağlık skorları daha düşük saptanmıştır. Gürültülü ortamda çalışanların ve çalışma ortamında toza maruz kalanların fiziksel sağlık skoru daha düşük saptanmıştır. Çalışma ortamında kayma, takılma ve düşme sonucu yaralanma riskleri varsa bunlara yönelik koruyucu önlemler alınan ve yük kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taşıması veya hareket ettirmesi ile ilgili koruyucu uygulamalar bulunan yerlerde çalışanların fiziksel ve mental sağlık skorları daha yüksek saptanmıştır. Kadınların son bir yılda ve çalışma süresi boyunca daha fazla iş kazası geçirdiği saptanmıştır. Kronik hastalığı olanların ve sürekli ilaç kullananların çalışma süresi boyunca daha fazla iş kazası geçirdiği saptanmıştır. Çalışma ortamındaki kayma, takılma ve düşme olasılıklarına karşı zeminlerin sürekli temizlenerek kuru olmasının sağlanması ve çalışanların ayakkabıların kolay kaymayan ayakkabı olması önerilmektedir. Ayrıca çalışanların kas iskelet sistemi sorunlarına karşı vücut pozisyonlarına dikkat etmesi, düzenli egzersiz yapması ve ani hareketlerden kaçınması ve çalışma ortamıyla çalışanın ergonomik açıdan uyumunun sağlanması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Tavukçuluk Sektörü, İş Sağlığı ve Güvenliği, Sağlık Sorunları