Farmakoekonomik değerlendirmeler ve Türk İlaç Sanayii'nin konuya etik yaklaşımı üzerinde bir çalışma
Özet
Farmakoekonomi temel olarak maliyet-fayda, maliyet-yararlanım, maliyet-minimizasyonu ve maliyet-etkililik analizleri kullanılarak hastalıkların önlenmesinde, teşhis ve tedavisinde kullanılan ilaçların ekonomi ve etkinlik kapsamında birbirleriyle ve alternatif operasyonel veya operasyonel olmayan tedavi seçenekleri ile kıyaslanmasını eczacılık alanındaki hizmetleri de içerecek şekilde ele alan bilimsel bir disiplindir. Farmakoekonomik değerlendirme süresince elde edilen bulguları kullanarak bir takım sonuçlara ulaşıp bu sonuçlara göre yorumlar yapılabilmesi için bu bulguların ekstrapolasyonu (bilinenden hareketle bilinmeyenin tahmin edilmesi) gerekmektedir. Bu ihtiyaç doğrultusunda farmakoekonomik modelleme yöntemleri geliştirilmiştir. Farmakoekonomik modelleme yöntemleri Duyarlılık Analizleri, İndirgeme, Karar Analizi Yöntemleri'dir. Öte yandan, etik ahlak felsefesinin diğer adıdır ve temel olarak neyin iyi, kötü, doğru, yanlış, adil, suç, erdem, ahlaksızlık olduğunu belirlemeye çalışan felsefe dalıdır. Etik bu değerlendirmeleri yaparken; özerkliğe saygı, adalet, yararlılık, zarar vermeme gibi temel etik ilkelerden yararlanır. Bu çalışmada, Türk İlaç Sanayii'ne farmakoekonomi ve etik konusunda anketler düzenlenmiştir. Anketlerden elde edilen bulgular doğrultusunda, farmakoekonomik analiz ve modelleme yöntemlerinin Türk İlaç Sanayii'nde kullanım oranları, farmakoekonomik çalışmalar ve etik yaklaşım ele alınıp tartışılmıştır. Çalışma neticesinde, Türk İlaç Sanayii'nde farmakoekonomik değerlendirmelerin yüksek oranda gerçekleştirilmediği ve analiz yöntemlerinin modelleme yöntemlerine kıyasla daha yüksek oranda kullanıldığı saptanmıştır. Türk İlaç Sanayii'nde en çok kullanılan farmakoekonomik analiz yönteminin maliyet etkililik ve en çok kullanılan modelleme yönteminin de karar analizleri olduğu saptanmıştır. Türk İlaç Sanayii'nde farmakoekonomik modelleme yöntemleri hakkında bilgi eksikliği olduğu ve bu yöntemlerin çoğunlukla kullanılmadığı saptanmıştır. Araştırma sonucunda, Türk İlaç Sanayii'nin farmakoekonomi ve etik konularında eğitim ihtiyacı olduğu kanaatine varılmıştır. Türk İlaç Sanayii'nin, farmakoekonomik değerlendirmeler kapsamında temel etik ilkelerden olan yararlılık etik ilkesine yüksek seviyede önem vermediği saptanmıştır.