Madde bağımlısı bireylerin sosyal dışlanma algıları: Ankara AMATEM örneği
Özet
Madde Bağımlısı Bireylerin Sosyal Dışlanma Algıları: Ankara Amatem Örneği Madde bağımlılığı sadece bireysel bir hastalık değil, aynı zamanda, bağımlının ailesini, yakın çevresini ve toplumu olumsuz etkileyen çok boyutlu bir sosyal sorundur.Bağımlı kişilerde oluşan olumsuz tutumve davranış çoğu zaman toplumsal yaşam içerisinde olumlu karşılanmayan, hoşgörü gösterilmeyen ve kabul edilmeyen tutum ve davranışlar olarak değerlendirilebilmektedir. Saldırganlık, suça yönelme, hırsızlık, yalancılık gibi bu olumsuz davranışlar sergileyen madde bağımlısı bireyler toplum tarafından dışlanabilmektedir. Sosyal olarak dışlanan madde bağımlıları, bu dışlanma karşısında daha güçsüz bir duruma gelerek, kendilerini toplumsal yaşamdan çekmekte ve maddeye daha çok sarılmaktadırlar. Böylelikle sosyal dışlamaya maruz kalan madde bağımlısı bireyler kısır bir döngü içine girmektedirler. Bu çalışmada madde bağımlısı bireylerin sosyal dışlanma algıları araştırılmıştır. AraştırmaAnkara AMATEM'de madde bağımlılığı tedavisi gören 110 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara araştırmacı tarafından geliştirilen soru formu ile Jehoel-Gijsberg ve Vrooman (2007) tarafından geliştirilen, Bayram ve arkadaşları(2011)tarafından Türkçeye uyarlanan sosyal dışlanma ölçeği uygulanmıştır. Değişkenler arasında ilişki ve anlamlı bir farklılık olup olmadığının belirlenmesi amacı ile Shaphiro Wilk testi, t testi, ANOVA ve LSD çoklu karşılaştırma testi, Kruskal Wallis testi, Mann Whitney U Testi, doğrulayıcı faktör analizi ve cronbach alfa istatistiksel analizlerikullanılmıştır. Araştırma sonucunda tedavi gören madde bağımlısı bireylerin yüksek oranda (% 77,3) sosyal dışlanma algıladıkları, bağımlıların en çok akrabaları ve arkadaşları tarafından dışlandıklarını düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır.Yapılan araştırmayla, medeni durum,oturulan konut tipi, gelir elde etme biçimleri, sosyal güvence, maddeye psikolojik bir hastalık ve/veya ailevi sorunlar nedeniyle başlama, daha önce madde bağımlılığı tedavisi görmüş olma, madde kullanımı nedeniyle iş bulamama, ailede madde kullanan başka kişilerin olması, madde kullanımının aile içinde sorun oluşturması,toplumsal dışlanma, mahkeme ve yasal zorunluluk nedenleriyle tedavi olmaya karar verme durumları, aile ve komşular tarafından dışlandığını algılama durumları ile sosyal dışlanma algısı arasında anlamlı ilişki bulunmuştur.Bunlarla birlikte, çalışmada, cinsiyet, yaş, eğitim durumu, aile bütünlüğü, aile özellikleri, yaşanılan sosyal çevre özellikleri, kullanılan maddenin türü, maddeye başlama yaşları, kronik ve psikiyatrik rahatsızlığa sahip olma, ceza infaz kurumu deneyimi olması ile sosyal dışlanma algısı arasında bir ilişki bulunmamıştır. Madde bağımlılığı ve sosyal dışlanma sorunu ile mücadelede etkili, sosyal bütünleştirici, yeterli sosyal hizmetler planlanmalı ve hizmet sunulmalıdır.