Ankara Beypazarı Karaşar Köyü'nde Hakması ve Hoplama dansları üzerine halkbilimsel bir inceleme

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Ankara'nın Beypazarı ilçesine bağlı Karaşar Köyü'ne ait Hakması (Zamag) ve Hoplama (Meşeli) halk dansları üzerine odaklanılmıştır. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak gözlem ve derinlemesine görüşme tekniği ile Hakması ve Hoplama halk danslarının müzikleri, kıyafetleri, hareketleri, figürleri üzerine halkbilimsel bir araştırma yapılmıştır. Tezin birinci bölümünde iletişimin ilk hali ve bedensel hareketin yani dansın temeli olan oyun kavramı açıklanıp hem kuramcıların oyun tanımlarına hem de oyun sınıflandırılmasına yer verilmiştir. Oyun kavramının devamında dans ve halk dansları literatürü üzerinde durulmuştur. Dans ve halk danslarının tanımı yapılarak, danslar sınıflandırılıp, ülkemizde halk dansları üzerine yapılan çalışmalara örnekler verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, Hakması ve Hoplama halk danslarının ait olduğu Karaşar Köyü'nün tarihi, ekonomik, mimari ve dini inancı hakkında bilgiler verilmiştir. Dansların hareket ve figürlerinde taklit edilen unsurları, oluşumunda etkilenmiş olabileceği ayin ve ritüelleri tespit edebilmek için köyün sahip olduğu dini inancı olan Alevi- Bektaşi kültürüne yer verilmiştir. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde ise Karaşar'ın yöresel halk dansları hakkında genel bir bilgi verildikten sonra bu dansların özellikle de Hakması ve Hoplama danslarının icra edildiği düğün ritüeli ayrıntılı bir şekilde aktarılmaya çalışılmıştır. Devamında alanda elde edilen bilgiler ve gözlemlerim dâhilinde öncelikle dansların hareketleri, figürleri ve türkü sözleri, dansların kostümleri görseller eşliğinde verilmiştir. Danslar, performans kuramı temelinde icra, mekân ve zaman üzerinden ele alınmıştır. Son olarak da dansların geçmişten günümüze kadar aktarım ve değişim süreci üzerinden, dansların eski ve yeni hallerinin karşılaştırması yapılıp hareket ve figürleri yorumlanmıştır.