Awazê Tawus: Aşk ve Yas-Batman Ezidilerinin sözlü kültürü üzerine etnografik yaklaşımlar
Özet
Sözlü kültürün düşünme ve aktarma biçimlerinden biri olan simgeler, analoji yoluyla kendinden başka bir şeyi temsil ederek birer bilgi aktarma aracı işlevi görür böylelikle insan pratiklerini düzenlerler. Toplumlar kendi simgelerini hatırlama kültürü ile kuşaktan kuşağa iletirler. Ezidi toplumu, özellikle kimliğin şekillendirilmesinde belirleyici olan simgelerin aktarımında hala sözlü kültürün önemli ölçüde egemen olduğu bir toplumdur. Bu açıdan, Ezidi sözlü kültürünün içerdiği kolektif bilincin simgesel bileşenlerini tanımak, bu toplumun kendini nasıl yapılandırdığını ve ne şekilde yeniden üretmeye devam ettiğini anlamak açısından önem taşımaktadır. Bu çalışma, inancın merkezinden ve diasporada yaşayan sayıca daha kalabalık Ezidi cemaatinden kısmen ayrı düşmüş, anavatanları olarak kabul ettikleri toprakların Türkiye sınırları içerisinde kalan bölümündeki diğer Ezidi topluluklarından uzakta, Batman'ın köylerinde yaşayan Ezidiler arasında yapılan bir etnografik alan araştırmasına dayanmaktadır. Bir simgeler dizgesi olarak ele alınan Ezidi sözlü kültürünün, Ezidi inancı çerçevesinde nasıl şekillendiği ve Batman Ezidilerinin toplumsal yaşantısına ne ölçüde yön vermeye devam ettiği incelenmektedir. Analiz edilen simgelerin Ezidi toplumsal hayatının iki önemli aşaması olan evlilik ve ölümde nasıl yer buldukları, nasıl sürdürüldükleri, sözlü kültür ürünleri olan aşk ve yas temalı ilahiler ve şarkılar yoluyla da aktarılan bu simgelerin gündelik hayatı ne şekilde biçimlendirdiği gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.