Ankara ili Beypazarı ilçesinde arazi tahribatının dengelenmesi çerçevesinde biyofiziksel ve sosyo-ekonomik değişkenlerin sürdürülebilir arazi yönetimi üzerindeki etkileri

Abstract

Arazi Tahribatının Dengelenmesi (ATD) hususunda ülkesel hedeflerin ortaya konulması amacıyla ulusal ölçekte muhtelif çalışmalar yürütülmesine karşın, yerele ilişkin daha kapsamlı çalışmalara duyulan ihtiyaç devam etmektedir. Özellikle dengelemenin gerçekleştirilmesinde, "biyofiziksel" ve "sosyo-ekonomik" koşullar ayrıntılı bir şekilde incelenmelidir. Bu doğrultuda bu çalışmanın amacı, ATD'yi teminen Ankara ili Beypazarı ilçesinde ATD'nin biyofiziksel göstergelerinden olan arazi örtüsü değişimleri, net birincil üretim (NPP) ve toprak organik maddesi (TOK) ile sosyo-ekonomik göstergeler arasındaki ilişkinin ortaya konulmasıdır. Bu çerçevede, araştırma alanında 1986-2018 yıllarına ait arazi örtüsü değişimleri uzaktan algılama tekniklerinden faydalanarak tespit edilmiş ve elde edilen sonuçlara göre tarım arazilerindeki oranının %16 artarak %41'e ulaştığı sonucuna varılmıştır. Yine, mera ve orman alanlarının da son 33 yılda yaklaşık %12 ve son 10 yılda %2 oranında tarım arazisine dönüştüğü görülmüştür. NPP değeri ise biyofiziksel ve sosyo-ekonomik göstergelerle regresyon ve korelasyon analizlerine tabi tutulmuştur. NPP'nin tüm göstergelerle istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki içerisinde olduğu neticesine ulaşılmıştır. TOK değerinin 40.1 t/ha olarak belirlendiği çalışma kapsamında yapılan korelasyon analizi neticesinde TOK'un en yüksek ilişkisinin mekanizasyon sayısı (r=-0.946) ile olduğu görülmüştür. Son olarak, araştırma kapsamında pilot alan olarak seçilen Kırbaşı ve Tacettin mahallelerindeki üreticilerle yüz yüze anket uygulanmış olup, katılımcıların %66.5'inin ATD hakkında bilgi ve farkındalık düzeyine sahip olduğu tespit edilmiştir.