Sinemada dişil dilin imkânı: yakın dönem Türk sinemasında kadın yönetmenlerin filmlerine sosyolojik bir bakış
Abstract
Kadınların sanat dünyasında görmezden gelinmeleri sorunsalı beraberinde sanat eserlerinde / sinema filmlerinde kadınların gözünden onlara ait gerçek yaşam deneyimlerine ulaşamamak sorununu da getirir. Bu tez kadın sanatçı tarihinin canlı tutulmasını amaçlarken, kadın yönetmenlere ait farklı ve özgün bir film dilinin imkânı ve inşasını incelemiş ve "kadın yönetmenlerin film dilinde ortaklaşan öğeler var mıdır? Sinemada kadın dili nasıl kurgulanır? Dişil sinemasal dil anlayışı nasıl tanımlanabilir?" gibi temel sorulardan hareket etmiştir. Feminist sanat, dişil dil ve feminist sinema yaklaşımlarından yola çıkılarak oluşturulan kavramsal çerçeve temelinde 2010-2020 yılları arası yakın dönem Türk sinemasında kadın yönetmenlere ait bağımsız, uzun metraj ve kurmaca türündeki filmler incelenmiştir. Kaygı (Ceylan Özgün Özçelik, 2016), Tereddüt (Yeşim Ustaoğlu, 2016), Yağmurlarda Yıkansam (Gülten Taranç, 2016), İşe Yarar Bir Şey (Pelin Esmer, 2017), Gözetleme Kulesi (Pelin Esmer, 2012), Ana Yurdu (Senem Tüzen, 2015) filmleri örneklem olarak seçilmiştir. Seçilen filmler görsel, işitsel ve içeriksel verilerin irdelendiği filmsel metin analizi ile feminist bir perspektif kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda kadın yönetmenlere ait filmlerde kadın karakterin bakış ve bakış açısının sinematografik öğeler ile ön plana alındığı; duygulanımlarının mizansen araçları ile güçlendirilerek filmin merkezine alındığı; ana akım sinema uylaşımlarından farklılaşmaların olduğu; kadın karakterin toplumda yaşadığı sorunların, bireysel çatışmalarının ve deneyimlerinin görünür hale getirildiği; kadın karakterin güçlenmesine ve öznelliğine vurgu yapıldığı dikkat çeken öğeler arasında görülmüş ve dişil sinemasal dil pratiğine ilişkin bir tanım önerisi getirilmiştir.
