Modern dönem hadis çalışmalarında metin tenkidi (Mısır örneği)
Özet
Önemli bir ilim havzası olan Mısır'ın, İslam dünyasındaki merkezi konumu ve çeşitli düşüncelere ev sahipliği yapması ilgi odağı olmasına neden olmuştur. 19. Yüz yılda Mısır'da yaşayan bazı Müslüman entelektüeller, Batı düşüncesinin meydan okumaları karşısında İslam aleminin çağın gerisinde kaldığını düşünerek bu durumdan kurtulmak için çareler aramaya başlamış ve bu arayışlar neticesinde ıslah ve tecdit hareketleri doğmuştur. Mevcut kötü durumdan kurtulmak için ileri sürülen öneriler arasında dini ilimlerin ıslah edilmesi de yer almış ve doğal olarak sünnetle ilgili meseleler de gündeme gelmiştir. Sünnet konusu gündeme gelince tabii olarak metin tenkidi meselesi bu önerilerin bir parçası olmuştur. Rivayetlerin değerlendirilmesinde gelenekte de izleri görülen metin tenkidine öncelik tanınması gerektiği düşüncesi, ıslah ve tecdit fikrini savunanlar tarafından ileri sürülmüştür. Mısır'da ciddi tartışmalara sebep olan bu durum, farklı yaklaşımların ortaya çıkmasına zemin hazırlarken sosyal hayatın muhtelif alanlarında da ciddi etkiler meydana getirmiştir. Mısır'da metin tenkidi konusundaki yaklaşımları dört ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar; metin tenkidine mesafeli duran geleneksel yaklaşım, metin tenkidini gerekli gören mutedil yaklaşım, metin tenkidinde aşırıya giden radikal yaklaşım ve sünneti toptan reddeden Kur'âniyyûn yaklaşımlarıdır. Bu yaklaşımların metin tenkidi uygulamaları, inanç, teşri, din ve dünya ile ilgili birçok konudaki hadisleri kapsamıştır.