Obez kadınlarda serum d vitamini eksikliğinin anemi parametreleri ve vücut bileşimi üzerine etkisi
Özet
D vitamini eksikliği birçok kronik hastalık ile ilişkili önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu çalışma obez kadınlarda D vitamini eksikliğinin anemi parametreleri ve vücut bileşimi üzerine etkisini göstermek amacıyla; Haziran - Eylül 2017 tarihleri arasında Aksaray Halk Sağlığı Müdürlüğü Dr. Abdülkadir Baba Sağlıklı Yaşam Merkezi'ne başvuran, 19-55 yaş arası, D vitamini eksikliği olan (<12 ng/mL) 43 ve olmayan (>20 ng/mL) 32 olmak üzere toplam 75 obez (BKİ >30,0 kg/m2) kadın üzerinde yürütülmüştür. Kadınlara kişisel bilgiler, genel sağlık durumu, bazı beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite kaydı ve besin tüketim formunu içeren bir anket uygulanmış, antropometrik ölçümleri alınmış, anemi kriterleri ve biyokimyasal değerleri incelenmiştir. Büyük çoğunluğu (%77,4) ev hanımı olan obez kadınların yaş ortalamaları 34,9±10,0 yıldır, %80,0'ni kapalı giyim tarzına sahip, %94,7'si fiziksel olarak aktif değildir. D vitamini <12 ng/mL olan kadınların yaşları D vitamini >20 ng/mL olan kadınlara göre düşüktür. Kapalı giyim tarzı, D vitamini eksikliği olan kadınlarda, D vitamini düzeyi yeterli olanlara göre anlamlı şekilde daha yaygındır (p<0,05). Günlük diyetle alınan enerji, enerjinin yağdan gelen yüzdesi, kolesterol, E vitamini, sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve fosfor miktarları D vitamini düzeyi >20ng/mL olan kadınlarda, D vitamini düzeyi <12ng/mL olan kadınlara göre fazladır, ancak bu farklılık kalsiyum ve sodyum alımları (p<0,05) dışında istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. D vitamini <12ng/mL olan kadınlardaki yetersiz demir alımı D vitamini düzeyi >20 ng/mL olan kadınlara göre daha düşüktür (p>0,05). Kadınların vücut ağırlığı ile yağ alımı (r=0,232; p<0,05), A vitamini alımı (r=0,236; p<0,05), folat alımı r=(0,249; p<0,05) ve çinko alımı (r=0,291; p<0,05) arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif korelasyonlar saptanmıştır. Serum demir (p<0,05), ferritin (p<0,05), hemoglobin (p<0,05), hematokrit ve vitamin B12 değerleri D vitamini <12ng/mL olan kadınlarda, D vitamini >20ng/mL olan kadınlara göre düşüktür. Genelde obez kadınlarda lipit profili ve açlık kan şekeri normal sınırlarda gözükürken, HOMA-IR değeri D vitamini eksikliği olan kadınlarda, D vitamini yeterli olanlara göre yüksek bulunmuştur (p<0,05). Kadınların D vitamini düzeyi serum demiri (r=0,337; p<0,001), ferritin düzeyi (r=0,302; p<0.001) ve hemoglobin değeri (r=0.232; p<0,05) arasında anlamlı pozitif korelasyonlar saptanmıştır. D vitamini eksik olan kadınların %16,2'sinde, D vitamini yeterli olan kadınların ise %6,3'ünde hemoglobin değeri düşüktür. Obez kadınlarda, özellikle D vitamini eksikliği olan kadınlarda demir eksikliği anemisi önemli bir sorundur, D vitamini eksikliği demir eksikliği anemisinin göstergeleri olan serum demiri, ferritin, hemoglobin ve hematokrit düzeyleri ile ilişkilidir. Anemi tanısı konan kadınların D vitamini düzeylerine bakılması, özellikle kapalı giyim tarzı olan kadınların güneşten yararlanmaları, yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat etmeleri ve D vitamini ile anemi arasındaki ilişkiyi gösteren daha detaylı çalışmaların yapılması önerilmektedir.