Ulusal kimlik inşasının ağ analizi perspektifinden incelenmesi: Kemalist dergi Ülkü'nün anlamsal yapısı
Özet
Modern Türk devletinin ideolojisini halka yayma çabalarının en önemlilerinden biri Halkevlerinin kurulması ve
Halkevleri dergilerinin yayınlanmasıdır. Bu yayınların en önemlisi kuşkusuz Ankara Halkevi’nin çıkardığı Ülkü
dergisidir. Ülkü’nün iki temel amacı olduğu söylenebilir; birincisi Osmanlılık yerine Türklük bilincini geliştirmeye
çalışmak, ikincisi de modern (Batı) düşünce yapısının halka benimsetilmesine katkıda bulunmak. Nihai hedef ise Batılı modern Türk kimliğinin oluşturulmasıdır. Çalışmamızın temel amacı da semantik ağ analizi
ile bütüncül bir yaklaşım gözeterek Kemalist modernleşmenin önemli bir iletişim aracı olan Ülkü dergisini
analiz etmektir. Bu, önceden belirlenmiş temaları keşfetmek için derginin içeriğine bakmak yerine, seçilen
makalelerdeki kelimeler arasındaki ilişkiyi sorgulayarak bütünü incelememizi sağlamıştır. Araştırmamız,
Ülkü dergisinin içerdiği yazıların örtük anlamının ortaya çıkarılması, ulusal kimliğin inşasında iletişimin
rolünün daha iyi anlaşılmasına hizmet ederek, bu alandaki literatüre katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
Bulgularımız, geleneksel hatta ‘arkaik’ Osmanlı-Müslüman kimliğinin yerini alması istenilen modern-batılı
kimlik oluşturma sürecinin bir aracı olarak Ülkü’nün rolünün daha iyi anlaşılması için anlamsal ağ analizinin
faydasını ve katkısını da ortaya koymaktadır. Araştırmanın ilk bulguları, modern ulusal kimliğe ilişkin gömülü
ideolojik örtük anlamları ele alan altı kalıcı öğeyi (tarih, büyük, ulus, yıl, vatan, Türk) göstermiştir.