Kolektif hafıza ve toplu mezarlar: İspanya ve Türkiye deneyimleri
Özet
Kolektif hafıza ile toplu mezarlar arasındaki ilişkiden hareketle, bu çalışmada İspanya ve Türkiye deneyimleri incelenmiştir. Bu amaçla kolektif hafızanın iki biçimi olan ulusal hafıza ve karşı hafıza ele alınmış, geçmişle yüzleşmeyle ilişkilendirilerek hafıza inşa süreçleri irdelenmiştir. Kalıcı bir barışın tesis edilmesinde, geçmişte yaşanan felaketlerin toplumsal özneler tarafından nasıl hatırlandığı oluşturulan kolektif hafızalar için de oldukça önemlidir. Bu bağlamda, ulusal hafıza ve karşı hafıza tarih, zaman ve mekan kavramlarıyla birlikte irdelenmiştir. Bununla birlikte, hafızanın kimlikle ilişkisine hem İspanya hem de Türkiye deneyimlerinde yakından bakılmıştır. İspanya'da güçlü hafıza mücadelesi büyük oranda toplu mezarların açılması etrafında şekillenmiştir. Türkiye'de ise Kürt sorunu eksenli 1990'larda gerçekleşen toplu mezarların ortaya çıkarılması, devletin inkarı sürdürmesine rağmen tabandan örgütlenmelerle bir mücadeleye dönüşmüştür. Her iki ülke için kolektif hafıza süreçleri incelenmiştir. Böylelikle, toplu mezarlarda gömülü kalmış hafızanın nasıl, nerede ve kim tarafından günışığına çıkarıldığının bellek siyaseti çerçevesinde anlamak amaçlanmıştır.