Kırım kongo kanamalı ateşi (KKKA) hastalığının endemik olduğu bazı illerde (Samsun, Sivas, Tokat) kesilen ruminant türlerinde KKKA virus varlığının virolojik ve serolojik olarak araştırılması
Özet
Bu çalışmada, KKKAV enfeksiyonlarının endemik olarak görüldüğü, Samsun, Sivas ve Tokat illerinde kesimi yapılan hayvan türlerinde (sığır, koyun ve keçi) hastalığın varlığı ve yaygınlığı hem serolojik hem de virolojik yöntemler kullanılarak araştırıldı. Bu hayvan türlerinin doğadaki virus sirkülasyonunda ve hastalığın insanlara bulaşmasında ne kadar etkin rol alabilecekleri ortaya konulmaya çalışıldı. Kesimi yapılan hayvan türleri arasında viremi olasılığı ile mevsimsel dağılımın belirlenmesi amaçlandı. Ayrıca viremik hayvanlarda viral yük miktarlarının moleküler yöntemlerle belirlenmesi ve son konak olan insanların kesim sırasında maruz kalabilecekleri maksimum viral yük miktarlarının ortaya konulması amacıyla bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, Samsun, Sivas ve Tokat illerinde faaliyet gösteren ikişer adet mezbaha seçilerek örnekleme yapıldı. Mezbahalar, 1 Eylül 2013-31 Ağustos 2014 arasında düzenli olarak ziyaret edildi ve kesimi yapılan hayvan türlerinden kan örnekleri alındı. Bu süre zarfında toplam 1337 adet serum ve plazma örneği toplandı. KKKAV antikorlarının tespiti amacıyla serum örnekleri ELISA ile test edildi. Sığırlarda seroprevalans oranı %36,21 (340/939), koyunlarda %6,27 (24/383) ve keçilerde ise %6,67 (1/15) olarak tespit edildi. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda (Ki-Kare, p<0,001) sığırlarda tespit edilen seroprevalans oranlarının, örnekleme zamanı, hayvanın yaşı ve cinsiyeti gibi biyolojik olmayan risk faktörlerine bağlı olarak değişiklikler gösterdiği belirlendi. Koyun ve keçilerde ise anlamlı farklılıklara rastlanılmadı. Sığır, koyun ve keçilerden toplanan plazma örnekleri viremik hayvanların tespiti için kantitatif rt RT-PCR ile test edildi. 1337 plazma örneğinin dokuzunda virus RNA'sı tespit edildi ve prevalans oranı %0,67 olarak bulundu. Hayvan türlerine göre prevalans oranları, sığırlarda %0,74 (7/939) ve koyunlarda %0,52 (2/383) olarak tespit edildi. Keçilerde virus RNA'sına rastlanılmadı. Hastalığın aylara göre prevalans oranları ise Nisan ayında %1,24 ve Mayıs ayında %5,18 olarak bulundu. Örneklenen hayvanlarda virus RNA'sına diğer aylarda rastlanılmadı. Viremideki bu hayvanlarda viral yük miktarları 4,10x101-2,40x103 kopya/mL olarak hesaplandı. Elde edilen verilere göre, sığırlarda tespit edilen seroprevalans oranının diğer hayvan türlerine göre daha yüksek olduğu görüldü. Kesimi yapılan hayvanlarda seroprevalans oranlarının özellikle yaşa bağlı olarak önemli farklılıklar gösterdiği tespit edildi. Viremik hayvan sayısının az olmasına rağmen, viral yük miktarı (2,40x103 kopya/mL) yüksek bulundu. Bu durum özellikle mezbaha çalışanlarının hastalık açısından ciddi risk altında olduklarını göstermektedir.