Kültürel ürünlerde metalaşma süreci: Örnek olay olarak Kütahya çiniciliği
Özet
Bu çalışmada "kültürel ürün" temelinde "üretim ilişkilerinin" tarihsel boyutta geçirdiği dönüşüm ve bununla birlikte tüketim kalıplarındaki değişim incelenmiş; bu kapsamda örnek olarak ülkemizden Kütahya çinisi, dünyadan Hindistan'da üretilen Varanasi sarisi ele alınmıştır. Araştırmanın kuramsal yapısı, Marx'ın "Yabancılaşma" ve Frankfurt Okulu'nun "Kültür Endüstrisi" kuramları çerçevesinde oluşturulmuştur. Her iki kültürel ürün incelenirken dünya tarihinde belirleyici bir role sahip olan Sanayi Devrimi ile 1980'lerde uygulanmaya başlanan neoliberal politikalar ekseninde dönemselleştirme yapılmıştır. Bu süreçte küreselleşmenin, üretildiği topluma içsel olan geleneksel "kültürel ürün" üzerinde dışsallaştırıcı etkisi ortaya konulmuştur. Ayrıca, Hindistan'ın küreselleşme ile kurduğu ilişki, "makro yerelleşme" kavramı bağlamında ele alınmıştır. Araştırmanın sonucunda, kültürel ürünün artık "meta" olarak ekonomide yer almaya başlamasıyla birlikte üreticinin çeşitli düzeylerde yabancılaşma yaşadığı saptanmıştır. Ayrıca günümüz tüketim alışkanlıkları çerçevesinde yükselen "meta fetişizmine" paralel olarak kültürel üründe hızla artan bir metalaşmanın varlığı ortaya konulmuştur. Yabancılaşma sorununu aşabilmek üzere, üreticinin "bireyi" güçlendiren ve hareket alanını genişleten dijitalleşme ve iletişim teknolojilerini kullanma becerisi ve olanaklarının arttırılması çözüm olarak sunulmuştur.