Bor maruziyetinin insanlarin üreme fonksiyonlari üzerindeki toksik etkilerinin incelenmesi
Özet
Bor, atom numarası 5, atom ağırlığı 10.81 g/mol, kimyasal sembolü B ile gösterilen bir 3A grubu elementidir. Oksijen ve diğer elementlerle oluşturduğu bileşiklere borat denir. Doğada 230 çeşit bor minerali vardır. Genellikle sodyum (Na), kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg) gibi metallerle bileşikler halinde bulunur. Kolemanit, üleksit, tinkal gibi kalsiyum veya sodyum boratlar en önemlileridir. Bu bor bileşikleri doğada su ile çözünerek borik asit formuna dönüşür. Bor bileşiklerinin oral alım sonucu fizyolojik sıvılarda (kan, idrar, vb) gözlenen formu borik asittir. Borik asit ve sodyum boratlar ülkemizin en önemli madencilik ihracat ürünlerindendir. Borun bitkiler için esansiyel olduğu bilinmekte; insanlar için de esansiyel olabileceğini destekleyen çalışmalar olmasına rağmen bu durum henüz tartışmalıdır. Borik asit ve sodyum boratların hayvan deneylerinde yüksek dozlarda üreme sistemi üzerinde toksik etkileri olduğu görülmüştür. İnsanlarda bor maruziyeti ile ilişkili reprodüktif veriler son derece kısıtlıdır. Bu doktora tez çalışmasında yüksek seviyede bora (borik asit ve sodyum borat) maruz kalmış olan erkek işçilerin sperm hücrelerindeki Y:X kromozom oranları floresan in situ hibridizasyon (FISH) yöntemi kullanılarak incelendi. Bu yöntemle, maruziyet ve kontrol grubu sperm örneklerindeki Y:X kromozom oranları karşılaştırıldı. İşçilerin biyolojik sıvılarındaki bor seviyeleri (kan, meni ve idrar) ve sperm Y:X kromozom oranı arasındaki korelasyon anlamlı bulunmadı. Sperm Y:X oranı yeniden oluşturulmuş kontrol, düşük, orta ve yüksek maruziyet gruplarıyla karşılaştırıldığında sonuçlar anlamlı bulunmadı. Ayrıca maruziyet ve kontrol gruplarının çocuklarının cinsiyet oranları (erkek çocuk sayısı ve kız çocuk sayısı) arasındaki fark anlamlı bulunmadı.