Pachygrapsus marmoratus (Fabricius, 1787) (Ordu-Karadeniz) dokularında ağır metal birikimi ve birikimin profili

Abstract

Dolunay ve Medreseönü İstasyonları'nda (Ordu-Karadeniz) gerçekleştirilen bu çalışmada su, sediment ve yengeçteki (Pachygrapsus marmoratus) bazı ağır metal birikimleri (Fe, Ni, Cu, Zn, Cr, As, Al, Mn, Pb ve Cd) araştırılmış ve mevsimsel değişimleri incelenmiştir. Yengeçlerin dış iskelet, solungaç, hepatopankreas ve kas dokuları analiz edilmiş, ağır metallerin yengeç dokularındaki birikim düzeylerinin anlamlılığı araştırılmıştır. Bu ağır metaller içinde en fazla birikim yapanın Al olduğu,en fazla birikiminsolungaç ve kas dokusunda olduğu tespit edilmiştir. Ek olarak yengeçlerde cinsiyetin birikim üzerine etkisi incelenmiş, dişi ve erkek bireylerin dokularında birikim farklılığı anlamlı bulunmamıştır. Tüm dokulardaki metal değerleri Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın yayınladığı Türk Gıda Kodeksi'ndeki kabuklular sınıfı için düzenlenmiş Avrupa Birliği normlarının, üst limitinden çok daha düşük olduğu görülmüştür. Ayrıca bu ağır metaller için; deniz suyu, Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nın su kirliliği kontrolü yönetmeliği ile kıyaslanmıştır. Araştırmanın yürütüldüğü istasyonlardaki su, sediment ve yengeçteki ağır metal birikiminin ekosistem ve insan sağlığı açısından tehlikeli bir boyutta olmadığı tespit edilmiştir. Sediment kalite araştırma yöntemleri neticesinde metal birikimi açısından sedimentte antropojenik etkinin olmadığı, metal birikiminin canlılar için tehdit oluşturmadığı tespit edilmiştir. Medreseönü'nde toplam toksik birime en fazla katkıda bulunan metal %32,29 oranı ile Cu iken; Dolunay'da %15,43 ile As'tir. Sonuç olarak metal ve metalloidlere bakılarak bu istasyonlar herhangi bir insan kaynaklı noktasal ve/veya noktasal olmayan kaynağın etkisi altında olmadığı söylenebilir.