Zihinsel engelli çocuğa sahip ailelerde kadına yönelik aile içi şiddetin incelenmesi
Özet
Toplumsal yapının en küçük yapısı olarak değerlendirilen aileye yeni bir üyenin katılması aile içi dinamiklere ve özellikle de aile içi ilişkilere farklı boyutlar katmaktadır. Aileye yeni katılan bireyin zihinsel engelli olması durumunda ise aile bu durumdan fiziksel, sosyal, ekonomik ve duygusal anlamda etkilenmektedir. Engelli çocuğun bakımının ve çocukla ilgili sorumlulukların toplum tarafından anneye atfedilmesinin bir sonucu olarak kadının aile içinde fiziksel, sözel, ekonomik, duygusal (psikolojik) ve cinsel açılardan şiddet yaşaması da kaçınılmaz gözükmektedir. Aileyi bir sistem olarak ele alan ve bireyi bütüncül bir yaklaşımla inceleyen sosyal hizmet mesleği açısından engelli bireyin dâhil olduğu aile sisteminin ve aile sisteminde engelli bireyin bakım ve ihtiyaçlarının karşılanması açısından önemli bir yere sahip olan kadının aile içi şiddet bağlamında incelenmesi gerekmektedir. Zihinsel engelli çocuğa sahip ailelerde kadına yönelik şiddetin; engelli refahı, çocuk refahı, aile refahı ve kadın refahı alanında uygulamalarda bulunan bir meslek olarak sosyal hizmet açısından ele alınmasının önemli olduğu düşünülmektedir. Bu araştırma zihinsel engelli çocuğa sahip ailelerde kadına yönelik aile içi şiddetin incelenmesi amacıyla planlanmıştır. Araştırmanın verileri Ankara'daki rehabilitasyon merkezlerinden zihinsel engelli çocukları için hizmet alan Altındağ'dan 4, Keçiören'den 6, Çankaya'dan 2 olmak üzere toplam 12 kadınla yapılan derinlemesine görüşmelerle elde edilmiştir. Araştırmaya katılan kadınların aile içinde eşleri tarafından, eşlerinin aile ve yakın akrabaları tarafından ve zihinsel engelli çocuk tarafından maruz kaldıkları şiddete ilişkin öykülerine ulaşılmış ve kadınların şiddete ilişkin paylaşımlarının çözümlenmesinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin eş, eşin ailesi ve zihinsel engelli çocuk tarafından yoğun olarak duygusal şiddete maruz kaldıkları, sözel, fiziksel, ekonomik ve cinsel şiddetin daha az görüldüğü anlaşılmaktadır. Kadına yönelik şiddetin kaynağında zihinsel engelli çocuğun ve toplumsal cinsiyet rollerinin etkisi görülmektedir. Altındağ ve Keçiören'de yaşayan annelerin ifadelerinde şiddet öyküsü daha yaygınken, Çankaya'daki annelerin anlatımlarında şiddet öyküsüne rastlanmamıştır. Anahtar Kelimeler: Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Sosyal Hizmet, Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Aileler