Bir yerdekiler: 'Mahallenin Delisi' kavramı ve esnafın söylemsel pratikleri üzerine etnografik bir araştırma
Özet
Bu tez çalışması esnaf ve "deli" ilişkisini konu almaktadır. Alan çalışması boyunca akıl kriteri bağlamında esnafın "normal" ya da "akıllı" olanı temsil ettiği kabul edilmiş ve esnafın deli/delilik söylemi çerçevesindeki tutumu ve söylemsel pratikleri gözlemlenmiştir. Kavramsal kuramsal tartışmanın ana başlıkları olan "akıl", "beden", "sokak, sahipli ya da sahipsiz olma", "gündelik hayat ve oyun", "sosyal kontrol" kavramları esnafın söylemi ve alan deneyimleri üzerinden tartışmaya açılmıştır. Öte yandan tezin sorunsalını ve kavramsal kuramsal çerçevesini oluşturan birçok kavram, hikayesi alandaki delilerle benzerlik gösteren kurgusal kahraman Chauncey Gardiner'in hikayesi bağlamında okunmuş, "Bir Yerdekiler" kavramı bu karaktere ve hikayesine atıfla bir metafor olarak kullanılmıştır. Alan çalışması bölümü ise, isimler, ilişkiler ve anlamlar üzerine kuruludur: Saha gözlemleri neticesinde esnafın "deli" yerine başka kelimeler kullandığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, esnafın kendi mahallesinde ya da muhitinde "deli" olduğunu düşündüğü kişilerle, her biri farklı bir ilişki kategorisi oluşturan belirli bir örüntü içeren motivasyonla hareket ettiği, davranış ve tutumlar sergilediği, deliye anlamlar yüklediği görülmüştür. Esnafın, deli, delilik, akıl, normal gibi kavramları anlamlandırma biçimleri, "davranış/pratik" ve "anlam" bazlı bu ilişki kategorileri üzerinden anlatılmıştır. Öte yandan esnafın deliye atfettiği anlamlar bağlamında, kader, uğur, şans, kutsallık, masumiyet, saflık, zararsızlık, vicdan gibi kavramlar esnafın söylemi çerçevesinde çözümlenmeye çalışılmıştır.