Sodyum klorürlü ve sodyum bikarbonatlı sulama sularının kullanımına bağlı olarak toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerindeki değişimin belirlenmesi
Özet
Bu çalışma, Na içeren tuzlu sulama sularının neden olduğu toprak fiziksel ve hidrolojik özelliklerindeki değişimleri izlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaca yönelik olarak, tarla koşullarında, üç tekerrürlü ve beş uygulama olacak şekilde çakılı deneme alanı oluşturulmuştur. NaCl ve NaHCO3 tuzları ile hazırlanmış, EC değerleri 3 dS m-1' den düşük ve SAR değerleri 20 ve 40 olan sulama suları damlama sulama yöntemi ile parsellere uygulanmıştır. Deneme süresince 15 sulama yapılmış ve her beş yıkama sonrası olmak üzere dört dönemde 0-10, 10-20 ve 20-30 cm derinlikten toprak örnekleri alınarak fiziksel, kimyasal ve hidrolojik özellikleri incelenmiştir. Sonuçlar toprakların yüksek tamponlama özelliğinden dolayı toprak pH'sının tuz uygulamalarına bağlı olarak dönemsel değişiminin önemli olmadığını, ancak 4. dönemde SAR 40 NaHCO3 tuz uygulamasında önemli olduğunu göstermiştir. Tuzlu sulamaların yapıldığı dönemlerde hem yüzey toprağında hem de alt toprakta ECe, suda çözünebilir Na, Cl, SAR ve ESP değerleri, her iki tuz çeşidinde de, NaCl uygulamasının artmasıyla ve SAR değerindeki artışa paralel olarak artmıştır. Sodyum bikarbonatlı (NaHCO3) suyun kullanılması ile hacim ağırlığı artmış, buna karşılık infiltrasyon hızı önemli derecede azalmıştır. Suya dayanıklı agregat yüzdesi için en düşük değerler NaHCO3 uygulamasının SAR 40 düzeyinde bulunmuştur. Bununla birlikte toprak agregatlarının ortalama ağırlık çapı ve geometrik ortalama çaplarının tuzlu uygulamalara göre dönemsel değişimleri önemli olmamıştır. Sonuç olarak, Na içeren sularla uzun süren sulamalar yapılması durumunda, toprakların fiziksel, kimyasal ve hidrolojik özelliklerinin değerlendirilmesinde sulama suyu kalitesi, tuz çeşidi, sulama dönemi, sulama sıklığı gibi faktörlerin göz önünde bulundurulmasının gerekli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.