Uluslararası koruma çerçevesinde mültecinin hukuki statüsünün belirlenmesi
Özet
Bu çalışmada, 1951 Sözleşmesi ve uygulama ile şekillenen bireysel mülteci statüsünün belirlenmesi işlemine ilişkin bazı hususlar ele alınmış ve açıklığa kavuşturulmuştur. Çalışmada, şu araştırma sorularının cevaplandırılması hedeflenmiştir: "uluslararası hukukta mülteci statüsünün şekillenmesinde etkili olan faktörler nelerdir", "mülteci statüsünün belirlenmesine yönelik kriterler uygulamada (özellikle Avustralya, Kanada, ABD ve AB'de) nasıl bir görünüm arz etmektedir" ve "bu uygulama, Türk sığınma hukuku mevzuatı ve uygulaması ile ne kadar örtüşmektedir". Çalışmada ulaşılan en belirgin sonuçlar şu şekilde sıralanabilir: (1) çağdaş uygulamada, mülteci statüsü 1951 Sözleşmesinin oluşturulduğu dönemden daha farklı bir bakış açısıyla değerlendirilmektedir (2) insan hakları hukuku mülteci statüsünün belirlenmesi hususunda oldukça önemli bir yere sahiptir (3) bununla birlikte güvenlik ve ekonomik istikrara yönelik küresel hassasiyet ve kaygılar mülteci statüsünün belirlenmesi konusu açısından güvenlik ve özgürlük arasında devletler tarafından bir denge kurulması ihtiyacını doğurmaktadır (4) statü belirlemenin esasına yönelik kriterler insan hakları yaklaşımı bağlamında esnek bir düzlemde değerlendirilirken, usule yönelik kurallar ise dışlayıcı bir yapı sergilemekte, böylelikle statü belirleme sorumluluğunun üstlenilmemesi yahut diğer ülkelere kaydırılması amacına hizmet etmektedir (5) Türk sığınma hukuku mevzuatı ve uygulamasının gelişmiş sığınma sistemini haiz ülkelerin çağdaş uygulamaları ile tam olarak uyumluluk arz ettiğini söyleyebilmek güçtür (6) bu durumun en önemli sebebi mültecinin Türk hukukunda ülkeye has bir algı çerçevesinde ele alınmasıdır (7) Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu yakın bir gelecekte yürürlüğe girecektir. Bu kanunun, Türk sığınma hukukunun gelişimine ivme kazandıracağı ve alandaki çağdaş gelişmelere ayak uydurulmasında etkili olabileceği umulmaktadır.