Topraklarda farklı ıslah materyallerinin bor adsorpsiyon ve yarayışlılık özelliklerine etkisi
Özet
Bor (B) mutlak gerekli mikro besin elementlerinden birisidir. Buna karşın Türkiye Dünya B rezervlerinin %70 ten fazlasına sahip olduğu için bazı bölgelerdeki topraklarda B bitki gelişimini olumsuz etkileyebilecek seviyelere ulaşmaktadır. Bu çalışmanın amacı B fazlalığı olan topraklarda B elementinin toksik etkisinin azaltılması için uygun kimyasal ve organik düzenleyicilerin (demir sülfat, mangan sülfat, alüminyum sülfatın ve humik asit) belirlenmesidir. Bu amaçla Iğdır ili Aralık ilçesinde bulunan yaklaşık 83.000 ha'lık yüz ölçümüne sahip tuzlu-alkali ve B alandan toprak örneklemesi yapılmıştır. Sonrasında tanımlayıcı toprak analizleri yapılmıştır. Buna göre; toprak özelliklerin birbirine benzer, B içeriği açısından birbirinden farklı özellikte olan topraklardan 5 tane seçilerek demir sülfat, mangan sülfat, alüminyum sülfat ve humik asit uygulamaları ve seçilen topraklarda B adsorpsiyon ve desorpsiyon çalışmaları yapılmıştır. Adsopsiyon analizinde Langmuir ve Freundlich modelleri uygulanmıştır. Genel toprak özellikleri ile Langmuir ve Freundlich izortemleri ile elde edilen adsorpsiyon maksimum arasında ilişki incelendiğinde, toprakların kum fraksiyonu ile negatif yönde %5 seviyesinde ilişkili iken bitki tarafından alınabilir B içeriği ile pozitif yönde %1 seviyesinde ilişkili olduğu belirlenmiştir. Toprağın kil içeriği, spesifik yüzey alanı ve katyon değişim kapasitesi arasındaki korelasyon katsayıları önemli olmamasına rağmen, adsorpsiyon maksimum miktarı üzerine önemli etkileri olduğu gözlenmiştir. Elde edilen bulgulardan ıslah materyallerinden demir sülfat ve mangan sülfat materyallerinin B içeriği yüksek alkali toprakların ıslahında kullanım potansiyeline sahip olduğu düşünülmektedir.