XX. Asrın ilk yarısında Azerbaycan drama edebiyatında sosyalist realizmin etkisi
Özet
Bu tezin konusu, sosyalist realizm edebî akımının tarihî gelişimini ve özelliklerini saptayarak akımın Azerbaycan edebiyatındaki uygulamalarını göstermektir. Bir milletin edebiyatı, tarihten ve bu tarihî süreçte yaşanan siyasî, kültürel, ekonomik ve toplumsal gelişmelerden ayrı düşünülemez. Bu bağlamda, Azerbaycan'ın Rusya tarafından ele geçirilmesiyle hızlanan, 19. yüzyılın tamamıyla 20. yüzyılın ilk çeyreğine tekabül eden zaman dilimi çalışmamızın araştırma evrenini oluşturmaktadır. Tez, Önsöz, İçindekiler, Giriş başlıklarını takip eden üç bölümden meydana gelmektedir. 1. bölümde XX. yüzyıl başında Azerbaycan'ın toplumsal yapısı, Azerbaycan'da görülen Türkçülük, sosyalizm ve İslamcılık gibi fikir akımları ve son olarak edebî muhit, dönemin öne çıkan yazar ve şairleriyle edebî türler hakkında bilgi verilmiştir. 2. bölümde, sembolizm, romantizm, realizm, eleştirel realizm ve sosyalist realizm edebî akımları tanıtılarak bu akımların Azerbaycan edebiyatındaki etkileri ve uygulamaları ele alınmıştır. Bu şekilde, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Azerbaycan'ın genel bir panaroması kuş bakışıyla çizilmiştir. Sosyalist realizm başlığı altında müspet kahraman, milli kolorit, devrimci romantizm gibi kavramlar tartışılmıştır. Son bölüm olan 3. bölümde, Azerbaycan edebiyatındaki sosyalist realist dram yazarı sanatçıların bir kısmı incelenmiştir. Seçilen sanatçıların ve eserlerinin döneme örneklik etmesine ve öne çıkan eserlerin ele alınmasına dikkat edilmiştir. Seçilen sanatçılar, Cafer Cabbarlı, Ebdürrehim Bey Hagverdiyev ve Memmed Seid Ordubadi'dir. Tezde Cafer Cabbarlı'nın Aydın, Sevil, Almaz; Ebdürrehim Bey Hagverdiyev'in Ağaç Kölgesinde, Köhne Dudman ve Gadınlar Bayramı; Memmed Seid Ordubadi'nin Böyük Guruluşda adlı dram eserleri incelenmiştir.