Tüp bebek konusuna sosyolojik bir bakış: Temellendirilmiş kuram çalışması
Özet
Tüp bebek tedavisi, üremeye yardımcı tedavi yöntemlerinin psikolojik, sosyal ve bedensel açıdan en zorlayıcı olanıdır. Çocuk sahibi olamama konusunda görülen sosyal baskılar, dışlanmalar, 'hala bir çocuğunuz yok mu' gibi damgalanmalar, çiftleri gerek olsa da olmasa da tüp bebek tedavisi görmeye yönlendirmektedir. Bu çalışma, en az bir defa tüp bebek tedavisini deneyimlemiş, şu an çocuk sahibi olan ve olmayan 20 kadın ile gerçekleştirilen alan çalışmasında yapılan derinlemesine mülakatlardan elde edilen verilere ve sahadan kuram oluşturmayı amaçlayan temellendirilmiş kurama dayanan nitel bir araştırmadır. Tedavi boyunca bütün yük kadınların üzerinde olduğu için ve tedaviden en çok kadınlar etkilendiği için sadece kadınlar ile görüşme yapılmıştır. Geleneksel yapının ve toplumsal cinsiyet rollerinin baskın olması ile evli çiftlerin çocuk sahibi olma konusunda yaşadıkları sosyal baskılar, dışlanmalar böyle bir araştırma yapılmasının gerekliliğini doğurmuştur. Tüp bebek deneyimi, sadece tıbbi bir müdahale değildir, bu deneyimin arka planında yaşananlar gerek tedavi öncesinde gerek tedavi sonrasında olsun sosyolojik bir çalışmaya konu olacak şekilde önem arz etmektedir. Bu kapsamda çalışma, sosyolojik açıdan kadınların çocuk sahibi olamama konusundaki yaşadıkları bedensel, psikolojik ve sosyal güçlükleri Biyopsikososyal model ile ele almış, yaşadıkları sosyal baskıyı, damgalanmayı ve dışlanmayı, sembolik etkileşimin düşünürlerinden biri olan Goffman'ın (1963) damga kavramı çerçevesinde; kadınlar için anne ve çocuk sahibi olmanın önemini de içine alarak ortaya çıkarmayı hedeflemiştir. Görüşülen kişilerin gördükleri sosyal baskı, damgalanmaları, dışlanmaları ve kabul deneyimleri yaşadıkları sosyal çevreye, bağlı oldukları kültürel yapıya, ailesine ve aldığı eğitime bağlı olarak farklılaşmaktadır.