Latin harflerini kullanan bireylerin ana dil, yabancı dil ve hiç bilmedikleri bir dildeki el yazı örneklerinin adli belge inceleme yönünden değerlendirilmesi
Özet
Yazı; duygu ve düşüncelerin bildirilmesi amacıyla herhangi bir yüzeye çizme yahut kazıma yoluyla oluşturulan şekillerdir. El yazısı da duygu ve düşüncelerin kol, parmak eklem ve diğer adalelerin yardımı ile kalemi yönlendirerek kağıt üzerinde oluşan kişiye özgü grafiksel şekillere denir. Adli kimliklendirmede önemli bir tanı aracı olan el yazısının temel tanı unsurları terzim tarzı, eğim, doğrultu, hız, alışkanlıklar ve fulaj olarak sıralanabilir. Adli belge incelemede; kişisel yazı karakteristikleri; yazı yazma yeteneği, kelime ve harflerin genişlik, boyut ve birbirleriyle olan orantısal ilişkileri, kalem kaldırma ve ayırmaları, temas çizgileri ve bağlantı noktaları, başlama ve bitiş çizgileri, alışılmamış harf formasyonları, eksik-fazla harfler, noktalama biçimleri gibi parametreler değerlendirilir. Araştırmamızda 60 kişilik anadil ve yabancı dilde Latin harflerini kullanan sağlıklı gönüllü grubunun yazdığı ana dil, yabancı dil ve hiç bilmediği bir dilde aynı içerikli metin incelenmiştir. Bu metinlerin adli belge inceleme parametreleri açısından mukayeseleri LED'li masa lupu, fonksiyonlu büyüteç ile yapılmış ve dijital kumpasla ölçüm alınmıştır. Elde edilen veriler SPSS 15.0 programında istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Araştırmamızda meyil, süreklilik, fulaj, düzenlilik aynı araştırmacı tarafından iyi, orta ve kötü olarak üç basamakta değerlendirilmiştir. Ayrıca başlama-bitirme aralıkları, kelime aralığı, harf büyüklükleri, harf uzunlukları, satır boşlukları, büyük harf büyüklükleri gibi parametreleri aynı araştırmacı tarafından dijital kumpasla üçer ölçüm alınarak ortalama değerler hesaplanmış ve yapılan incelemede gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık görülmemiştir (p<0.05). Ancak tersim tarzı, hız ve noktalama gibi parametrelerde istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur (Sırasıyla: p=0,001, p=0,000 ve p=0,002). Dile hakimiyet derecesinin harflerin oluşturulma şekli (formu), kalem kaldırma sıklığına bağlı olarak yazının akıcılığı ve noktalama yanlışları yönünden el yazısı üzerinde etkileri mevcuttur. Ana dili Türkçe olan katılımcıların ana dillerinde daha düzensiz, yazı ritmi düşük yazı yazarken bilmedikleri dilde daha özenli ve kaliteli yazı yazdıkları belirlenmiştir. Bunun aksine ana dili Türkçe olmayan katılımcıların ana dillerinde daha özenli yazı yazarken bilmedikleri dilde yazı düzeninin azaldığı belirlenmiştir. Çalışmamızın sonuçları dile hakimiyet seviyesinin yazıya yansımalarını göstermekte ve eğitim seviyesi tespiti hakkında ipucu niteliğinde sonuçlara sahiptir. Eğitim seviyesinin yazıya etkileri üzerine ülkemizde yapılmış bir çalışma bulunmamakla birlikte, yazıyı kullanma sıklığının eğitim seviyesi ile doğru orantılı olarak tersim, hız, noktalama üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Adli Belge İnceleme, El Yazısı İncelemeleri, Yazı Tanı Unsurları