Farklı yönergelerle verilen çoktan seçmeli testlerde yanıtlama davranışlarının incelenmesi
Özet
Bu araştırma, çoktan seçmeli testlerde gösterilen yanıtlama davranışlarının farklı yönergelere, cinsiyete, başarı düzeyine, bir dersaneye gidip gitmeme durumuna, okul türüne, farklı güçlük ve ayırt edicilik indekslerine sahip maddelere göre nasıl bir dağılım gösterdiğini saptamak amacı ile yapılmıştır. Araştırma, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Eskişehir?deki bir resmi ve bir özel ilköğretim okulunda öğrenim gören toplam 166 öğrenci ile gerçekleştirilmiş olup öğrencilerin tümü 8. sınıf düzeyindedir. Araştırmada veri toplama aracı olarak 2008-2012 yıllarında Seviye Belirleme Sınavı (SBS)?nda kullanılmış matematik sorularından oluşan 12 maddelik, üç farklı yönerge ile sunulan ?çoktan seçmeli matematik testi? ve ?yanıtlama davranışları formu? kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular, farklı okul türlerinde ve farklı yönergeler ile uygulanan testlerin bütününde en çok gösterilen yanıtlama davranışının ?Soruyu çözdüm, bulduğum sonucu seçenekler arasında bulup işaretledim.? olduğu, ?Doğru yanıtı bulamadığım için boş bıraktım.? davranışınının yönergelere bağlı olarak farklı düzeylerde gösterildiği sonucuna ulaşılmıştır. ?Doğru yanıtı bulamadığım için rastgele işaretledim.? davranışının, düzeltme formülü uygulanmayacağı bilgisi verildiğinde en çok gösterilen davranışları arasında olduğu, ancak herhangi bir uyarı yapılmadığı ya da düzeltme formülü uygulanacağı uyarısı yapıldığında bu davranıştan kaçınıldığı görülmüştür. Yanıtlama davranışlarının farklı yönergelerle uygulanan testlerde farklı düzeylerde gösterilmesi, yönergede yer alan uyarının öğrencilerin gösterdikleri yanıtlama davranışlarında belirleyici olduğunu göstermektedir. Farklı yönergeler ile uygulanan testlerin bütününde gösterilen yanıtlama davranışlarının cinsiyetlere göre dağılımı incelendiğinde, kız ve erkek öğrencilerin gösterdikleri yanıtlama davranışlarının benzer olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Her bir yönergede öğrencilerin gösterdiği yanıtlama davranışları okul türüne göre incelendiğinde, düzeltme formülü uygulanmayacağı uyarısı içeren yönerge ile uygulanan testte gösterilen yanıtlama davranışlarının her iki okul türünde de benzer olduğu ancak düzeltme formülü uygulanıp uygulanmayacağı bilgisi içermeyen yönergede ?Doğru yanıtı bulamadığım için boş bıraktım.? ve ?Doğru yanıtı bulamadığım için rasgele işaretledim.? davranışlarının gösterilme düzeyleri açısından farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Düzeltme formülü uygulanacağı uyarısı içeren yönerge ile uygulanan testte öğrencilerin gösterdiği yanıtlama davranışlarının ?Doğru yanıtı bulamadığım için rastgele işaretledim.? ve ?Seçenekleri kullanarak doğru sonucu buldum ve işaretledim.? davranışları yönünden farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Yanıtlama davranışlarının bir dersaneye gidip gitmeme durumuna göre dağılımı incelendiğinde, dersaneye giden öğrencilerin tüm yönerge türlerinde ?Soruyu çözdüm, bulduğum sonucu seçenekler arasında bulup işaretledim.? davranışını dersaneye gitmeyen öğrencilere göre daha fazla gösterdiği gözlenmiştir. Düzeltme formülü uygulanmayacağı uyarısı içeren yönerge ile uygulanan testte, dersaneye gitmeyen öğrencilerin ?Tüm seçeneklere eşit dağılacak şekilde işaretledim.? davranışını dersaneye giden öğrencilere göre daha fazla gösterdiği görülmüştür. Düzeltme formülü uygulanacağı uyarısı içeren yönerge ile uygulanan testte, dersaneye gitmeyen öğrencilerin ?Soruda verilenler üzerinde dört işlem yaparak bir sonuç buldum ve işaretledim.? davranışını, dersaneye giden öğrencilere göre daha fazla gösterdiği görülmüştür. Düzeltme formülü uygulanıp uygulanmayacağı bilgisi içermeyen testte, dersaneye gitmeyen öğrencilerin bu iki yanıtlama davranışını da dersaneye giden öğrencilere göre daha fazla gösterdiği görülmüştür. Sonuçta, dersaneye giden ve gitmeyen öğrencilerin tüm yönerge türlerinde bazı davranışlar yönünden farklı dağılım gösterdiği gözlenmiştir. Farklı yönergeler ile uygulanan testlerin bütününde gösterilen yanıtlama davranışlarının, öğrencilerin bir önceki dönem matematik notlarına ve madde güçlük indekslerine (kolay-orta-zor) göre dağılımları incelendiğinde, tüm yönerge türlerinde gösterilen yanıtlama davranışlarının farklı dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Yanıtlama davranışlarının madde ayırtedicilik indekslerine (düşük-yüksek) göre dağılımı incelendiğinde, tüm yönerge türlerinde ayırtedicilik düzeyi yüksek olan maddelerde ?Soruyu çözdüm, bulduğum sonucu seçenekler arasında bulup işaretledim.? davranışının, düşük ayırtedicilik düzeyindeki maddelere göre daha fazla gösterildiği, yanıtlama davranışlarının madde ayırtedicilik düzeyine göre farklı dağılım gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Yanıtlama davranışı, yönerge, çoktan seçmeli test