Üniversite öğrencilerinde inanç tarzları, denetim odağı ve psikolojik iyi olma hali arasındaki ilişkiler(Sivas örneği)
Özet
Bu tezin konusu inanç tarzları, denetim odağı ve psikolojik iyi olma hali arasındaki ilişkilerdir. Bilimsel yazında dini inanç ve denetim odağı ile psikolojik iyi olma hali arasında çok farklı bulgular elde edilmiştir. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin inanç tarzları, denetim odağı ve psikolojik iyi olma hali ilişkileri incelenerek bilimsel yazında elde edilen söz konusu bulguların anlaşılmasına katkı sağlanacaktır.Bu araştırmanın amacı inanç tarzları, denetim odağı ve psikolojik iyi olma hali arasındaki ilişkileri, daha sonra da aynı değişkenlerin demografik değişkenlerle (fakülte, cinsiyet, yaş ve sınıf) olan ilişkilerini incelemektir. Bu çalışmanın örneklemini, Cumhuriyet Üniversitesine bağlı (İlahiyat, Eğitim, Edebiyat, Fen İ.İ.B.F.) beş fakültedeki öğrenciler arasından tesadüfî yöntemle seçilmiş 955 kişi (kız: 557, erkek: 398) oluşturmaktadır. Deneklerin yaş ranjı 18?28 olup yaş ortalaması 21,09?dur.Fowler?dan esinlenerek Ok tarafından geliştirilen ?İnanç Tarzları? ve ?Dini Tutum? ölçekleri ile J. Rotter?ın ?İçsel-Dışsal Denetim Odağı? ve Ryff?ın ?Psikolojik İyi Olma Hali? ölçekleri araştırmada veri toplamak için kullanılmıştır. ?Dini tutum? arasında pozitif yönlü ilişki içinde bulunan ?kesin inanç tarzı yüksek? olanlar denetim odağında daha ?içsel denetim? odağı puanları alırken, dini tutum ile negatif yönlü ilişki içinde olan ?esnek inanç tarzı yüksek? olanlar denetim odağında daha dışsal odaklı ortalama puanlara sahiptir. ?Dönüşen?, ?gerilimli? inanç tarzları psikolojik iyi olma hali ile negatif yönlü ilişkili iken ?kesin? ve ?esnek? inanç tarzları pozitif yönlü ilişki içindedir. ?İçsel denetim? odaklılar, ?dışsal denetim? odaklılardan anlamlı olarak daha yüksek düzeyde psikolojik iyi olma haline sahiptir. ?Kesin? inanç tarzı dışında tüm inanç tarzları ve dini tutum ve davranışlar anlamlı düzeyde psikolojik iyi olma halini yordamaktadır. ?Kesin? veya ?esnek inanç tarzının herhangi birinde yüksek düzeye ulaşamayan yani ?karışık? inanç tarzına sahip olanların psikolojik iyi olma hali en düşük seviyededir. Cinsiyet açısından inanç tarzları arasında anlamlı farklılıklar bulunmamış ve yaş grupları arasında denetim odağı ve psikolojik iyi olma hali açısından anlamlı farklılıklar görülmemiştir. Dini tutumları daha yüksek olan kız öğrencilerin denetim odağı erkeklerden dışsal boyuta daha yakın iken psikolojik iyi olma hali ile cinsiyet arasında anlamlı farklılıklar çıkmamıştır. Üniversite genelinde birinci sınıfların hem ?dini tutum? hem de ?kesin inanç? tarzı dördüncü sınıflardan daha yüksek iken son sınıf üniversite öğrencilerinde ?dini tutum?, ?esnek? ve ?kesin? inanç tarzlarında azalma, ?gerilimli? ve ?dönüşen? inanç tarzlarında artma vardır. ?Kesin? inanç tarzının hâkim olduğu İlahiyat fakültesindeki öğrencilerinin dini tutumları daha yüksek ve denetim odağı daha içsel denetim odaklı olmasına rağmen psikolojik iyi olma hali daha düşük düzeydedir. Anahtar Kelimeler: Dini Tutum, İnanç Tarzları, Denetim Odağı, Psikolojik İyi Olma Hali.