Atatürk Dönemi yurt dışı eğitimi (1923 – 1938)
Özet
Ülkeler arası bilgi, tecrübe ve kültür paylaşımının önemli vasıtalarından olan yurt dışı eğitimi uygulaması, 19. yüzyıl modernleşme hareketlerine paralel olarak dünyada yoğunluk kazanmaya başlamış ve özellikle, bu yüzyıldan itibaren, modernleşme çabası içine giren devletlerin ihtiyaç duydukları alanlarda yetişmiş insan gücünün temini için başvurdukları en etkili yöntemlerden biri hâline gelmiştir. Bu bağlamda, Osmanlı Devleti, Rusya, Japonya ve Çin gibi devletler tarafından yoğun olarak kullanılan yurt dışı eğitimi uygulaması, 20. yüzyılın başlarında, sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel yönleriyle bir bütün olarak gerçekleştirilen Atatürk'ün modernleşme programı çerçevesinde de yoğun olarak kullanılmış ve Cumhuriyetin ilk yıllarında çeşitli bilim dallarında öğrenim için çok sayıda öğrenci yurt dışına gönderilmiştir. Bu çalışmada, "Atatürk Dönemi Yurt Dışı Eğitimi" konu edinilmiş olup, 1923 – 1938 yılları arası yurt dışı eğitimi uygulamasının çeşitli boyutlarıyla ortaya konulup, aydınlatılması amaçlanmıştır. Çalışmamızda ilk olarak, modernleşme ve modernleşme hareketlerinin bir gereği olarak uygulanan yurt dışı eğitimi çeşitli ülkelerden örnekleriyle incelenmiş, ikinci olarak, Millî Mücadele'nin zaferle sonuçlandırılmasının ardından, Cumhuriyetin ilânıyla gerçekleştirilmeye başlanılan, Atatürk'ün modernleşme programı ve bu program çerçevesinde gerçekleştirilen yurt dışı eğitimi uygulaması belgelerin ışığı altında aydınlatılmaya çalışılmıştır. Üçüncü olarak, Atatürk döneminde resmî kurum ve kuruluşlar tarafından öğrenim için burslu olarak yurt dışına gönderilen öğrenciler, gönderiliş tarihleri bakımından, başlıca; Cumhuriyetin kuruluş yıllarını içeren 1923 – 1930 yılları arası ve devletçi ekonomi modelinin uygulandığı, aynı zamanda kültürel kalkınmanın hız kazandığı 1931 – 1938 yılları arası dönem olmak üzere, iki ana tarihi döneme dayanarak hazırladığımız tablolar vasıtasıyla çeşitli açılardan irdelenip, analiz edilmeye çalışılmıştır. Son olarak, Atatürk dönemi yurt dışı eğitimin sonuçlarını değerlendirdiğimiz dördüncü bölümde, yine tablolar vasıtasıyla, yurt dışı eğitimi öğrencileri çeşitli açılardan incelenip, değerlendirilmiş; buna göre, öğrencilerin büyük bir kısmının yurt dışındaki öğrenimlerinde başarılı oldukları ve öğrenimlerini tamamlayarak ülkeye döndükleri tespit edilmiştir. Ayrıca, bu yurt dışı eğitimi tahsillilerinin ülkeye döndükten sonra, kendilerine verilen görevleri kabul edip, çeşitli resmî kurum ve kuruluşlarda ülke kalkınması için önemli hizmetlerde bulundukları, birçok kurum ve kuruluşun inşasında etkin rol oynadıkları ve özellikle bilim alanında öncü rol üstlendikleri tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Atatürk, Modernleşme, Türk İnkılâbı, Yurt Dışı Eğitimi.