Dünyada agroparklar üzerine karşılaştırmalı bir analiz ve Türkiye için uygulanabilirliği
Özet
Tarımsal araştırmalar, tarım sektörünün hem hammaddeye bağımlı olmasının önündeki engelleri kaldırmada hem de sektörün bilime dayalı bir sanayi haline gelmesinde vazgeçilmez önemdedir. Agroparklar ise son 20 yıldır tarımsal bilginin üretilmesinden uygulamaya aktarılmasına kadar geçen süreyi kısaltan sistem inovasyonları olarak tasarlanmaktadırlar. Bu tezin konusu, agroparkların Türkiye'deki uygulanabilirliğini, teknoparklarda doğrudan ve dolaylı tarımsal Ar-Ge faaliyeti yürüten firmaların mevcut sorunlarının belirlenmesinin yanısıra gelecek planlamaları üzerinden ortaya çıkarmaktır. Dünyada farklı agropark modellerinin incelenmesi literatür araştırmasıyla aktarılırken, araştırmada 14 kentte 72 firma ile yüz yüze gerçekleştirilen anket çalışması yoluyla bu firmaların içinde yer aldıkları teknoparkların yönetici şirket genel müdürleri ile yapılan derinlemesine görüşmeler sonucunda; agroparklara gereksinim olup olmadığı, agroparkların kurulması durumunda olası hangi koordinasyon mekanizmalarının seçilmesi gerektiği, agroparkların başarı ve başarısızlığını belirleyebilecek en etkili teknik, mekansal, ekonomik ve kurumsal faktörlerin neler olduğu tespit edilmiştir. Firmaların %72,2'sine göre, Türkiye'de agroparklar ayrı bir ihtisas kümesi olarak kurulmalıdır. Agroparkların kurulması durumunda firmaların %40,3'üne göre agroparklar, devlet-üniversite-özel sektör işbirliği ile kurulmalı iken öncü kuruluşlar Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olmalıdır. Agroparkta yer alması gereken firmalar nitelikli işgücüne sahip, küçük ölçekli olsalar da katma değeri yüksek tarımsal Ar-Ge ürünleri üzerine çalışan limited şirket statüsünde olmalıdır. Bağımsız bir yönetime sahip agroparkların her kente değil, farklılıklar ve çeşitlilikler gözönünde bulundurularak bölgesel düzeyde kurulması ve bölgedeki tarıma dayalı sanayi ve/veya güçlü Ziraat ve Gıda Mühendisliği Bölümleri ve Veterinerlik Fakülteleri ile işbirliklerine gidilmesi önerilmektedir. Mevcut ürünlerin işlenmesine yönelik Ar-Ge çalışmalarına ağırlık verilmesi, depolama ve lojistik konularında uzmanlaşmanın yollarının aranması ile tüketici taleplerinin gündeme alınması agroparklar için öncelikli olmalıdır.