| dc.description.ozet | Mustafa İzzet, Def'ü'l-Mesâlib fî Edebi'ş-Şâ'ir ve'l-Kâtib (İnceleme-Metin-Dizin)" adlı tez çalışması, giriş ve sonucun hâricinde "Edebî İlimler ve Belâgat, İnşâ, Nakd-i Şiir, Arûz, Kafiye İlim Ⅾalları", "Mustafa İzzet, Hayatı ve Eserleri", "Def'ü'l-Mesâlib fî Edebi'ş-Şâ'ir ve'l-Kâtib'in Çevriyazılı Metni" ve "Dizinler" olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında İslâm medeniyetinin temel esasları olan medrese, tekke, saray kurumları ve Arap, Fars dillerinin mâhiyeti ve şekillenmelerinde rol oynayan etkenler kısaca ele alındıktan sonra söz konusu şart ve imkânlar dâhilinde gelişen İslâm medeniyetinin dil ve edebiyat algısı üzerinde durulmuştur. Daha sonra İslâm ilim geleneğinde edebî/lisânî ilimler kapsamında değerlendirilen ve Defʿüʾl-Mes̱ālib fi̇̄ Edebiʾş-Şāʿir veʾl-Kātib adlı eserin konusunu oluşturan belâgat, nakd-i şiir, inşâ, arûz ve kafiye disiplinlerinden kısaca bahsedilmiştir. Tezin "Edebî İlimler ve Belâgat, İnşâ, Nakd-i Şiir, Arûz, Kafiye İlim Ⅾalları" adlı birinci bölümünün girişinde İslâm ilim geleneğinde ilimler tasnifi ve edebî ilimlerin bu tasnif içindeki yeri ele alınmıştır. Daha sonra bölümün başlığında belirtilen ilim dallarının oluşumu ve Arapça, Farsça, Türkçe'deki gelişimi ele alınmış; bu ilim dallarına ait başlıca kaynaklar tanıtılmıştır. "Mustafa İzzet, Hayatı ve Eserleri" adlı bölümde öncelikle teze konu olan eserin müellifi Babanlı Mustafa İzzet'in kimliği, ailesi, yaşantısı ve hayatıyla ilgili ulaşılabilen bilgiler sunulmuştur. Mustafa İzzet'in Taṣḥi̇̄ḥüʾl-Ġalaṭāt fiʾl-Esmāʾ veʾl-Luġāt adlı eseri hakkında kısaca bilgi verildikten sonra bu teze konu olan Defʿüʾl-Mes̱ālib fi̇̄ Edebiʾş-Şāʿir veʾl-Kātib'in kaynakları tanıtılmış ve bu eserle ilgili inceleme ve değerlendirmelere yer verilmiştir. Metnin çevriyazısının yer aldığı üçüncü bölüm, eserin ihtivâ ettiği konular değerlendirilmek suretiyle üç kısma ayrılmıştır. Bunlar belâgat ilmine dair konuların yer aldığı ilk kısım, klâsik Arap, Fars ve Türk edebiyatlarının tenkit teorileri hükmünde olan inşâ, nakd-i şiir/karz-ı şiir, arûz ilimlerine dair olan ikinci kısım ve terimler sözlüğü mahiyetindeki üçüncü kısımdır. Tezin dördüncü ve son bölümünde dizinler yer almaktadır. Metinde geçen Kur'ân-ı Kerîm ayetlerinin, Hz. Muhammed'in hadislerinin, Türkçe, Arapça ve Farsça şiirlerin, darbımesellerin, özel isimlerin, terimlerin ayrı ayrı dizinleri verilmiştir. Tezin sonucunda, Def'ü'l-Mesâlib'in mahiyeti hakkında, içeriğinin tahlili ve incelenmesi sonrası yapılan tespitler sunulmuş, eserin çoğu zaman birbirine karıştırılan belâgat, nakd-i şiir/karz-ı şiir, inşâ ve arûz ilimlerine ait konuları kapsadığı vurgulanmıştır. Ayrıca müellifin eserinin farklı yerlerinde şair ve ediplere getirdiği tenkitlere işaret edilmiştir. | tr_TR |
