Meteorolojik karakterli bir afet: Türkiye'de dolu yağışları ve zararları

Abstract

Son 20 yıl içerisinde dünya genelinde doğal afetler nedeniyle 3 milyondan fazla insan yaşamını yitirmiş, bir milyardan fazla insan ise bu afetlerden olumsuz etkilenmiştir. Bazı bölgeler bu etkilerden uzak kalmayı başarabilirken, kimi bölgeler bir afetten kurtulmadan diğeriyle karşı karşıya kalmaktadır. Unutulmamalıdır ki, ekstrem bir doğa olayı ancak can ve mal kaybına neden olduğu taktirde bir afet halini almaktadır. Doğal afetlerin meydana gelmesi önlenemez. Fakat uygun önlemler alınarak ve afet yönetim planları sayesinde afetlerin olumsuz etkilerini azaltmak olasıdır. Dolu yağışının oluşumunun önlenmesi, günümüzdeki teknolojik gelişmelerle henüz mümkün olamamaktadır. Bu konuda yapılan çalışmalar ise teoriden öteye gidememiştir. Bunun yanı sıra, yağan dolunun bir afete dönüşmesini önlemek mümkündür. Bu konuda yapılacak en önemli çalışmalardan birisi olay tabanlı risk değerlendirme modelleri geliştirmek ve dolu afet risk bölgelerini belirlemektir. Bu tez çalışmasında Türkiye'de 1967-2004 yılları arasında meydana gelen dolu yağışlarının en fazla gözlendiği yıllar ve bölgeler belirlenmiş, ayrıca 1940-2004 yılları arasında meydana gelen dolu afetlerinin zamansal ve bölgesel dağılımları incelenerek riskli bölgeler ortaya konmaya çalışılmıştır. Herhangi bir doğal afetin olacağının önceden bilinmesi, bunun doğuracağı olumsuz sonuçların giderilmesinde büyük öneme sahiptir. Kısa süre öncesinde bilme, can ve malın korunması için tedbirlerin alınmasına imkan tanır. Bu konuda son yıllarda gözlenen gelişmeler ve ülkemizde uygulanan yöntemler tez çalışmasının ilgili bölümlerinde detaylı olarak verilmiştir.