Türkiye'de köppen-geiger iklim tiplerindeki zamanmekansal değişimler

Abstract

Küresel ölçekte yapılan iklim projeksiyonlarına göre Türkiye'nin de içinde bulunduğu Akdeniz havzasında sıcaklıkların 21. yüzyıl sonuna doğru 4-6 °C civarında artacağı tahmin edilmekte, yağışın ise azalacağı öngörülmektedir. Ölçek küçültme yöntemiyle bölgesel iklim projeksiyonları da benzer sonuçlar vermektedir. Türkiye'de iklim elemanlarındaki eğilimleri araştıran çalışmalarda da özellikle yaz aylarındaki sıcaklık artışının çok belirgin olduğu, yağışta ise azalışların görüldüğü bilinmektedir. Bu çalışmada ise iklim değişkenindeki eğilim yerine, Köppen-Geiger iklim tiplerindeki 1971- 2010 yılları arasındaki zamanmekansal değişimler incelenmiştir. Bu amaçla, Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün (MGM) 183 istasyonuna ait aylık ortalama sıcaklık ve aylık toplam yağış verileri elde edilmiş ve her yıl için Köppen-Geiger iklim tasnifleri yapılmış ve iklim tiplerinin görüldüğü istasyon sayılarındaki eğilimler incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, özellikle Akdeniz iklimi olarak belirtilen yazı kurak ve sıcak ılıman iklim olan Csa tipi iklimde zamansal artış ve mekânsal genişleme eğilimleri belirlenmiştir. Bunun tersi olarak da D sınıfı soğuk iklim bölgelerinde daralmaların tespit edildiği çalışma, dünyanın başka bölgelerinde yapılan çalışmalarla benzer değişimlerin olduğunu göstermiştir. Elde edilen bulguların yorumlanması ile Köppen-Geiger iklim sınıflandırması açısından Türkiye için ana ve anahtar iklim tiplerinin olduğu anlaşılmıştır. Çalışmanın sonucunda ayrıca Köppen-Geiger iklim sınıflandırmasının sadece iklim tipi ve iklim eğilimi belirleme yönüyle değil, kurak ve nemli dönemlerin tespitinde de kullanılabileceği anlaşılmıştır.