Türkiye’de Tarihi Dönemde Yeraltı Şehirleri Ve Jeoloji İlişkisi: Çankırı İli Orta İlçesi Hüyük Köyü Yeraltı Şehri Örneği
Abstract
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Anadolu, bilinen en eski kültür başkentleri arasında yer almaktadır. Anadolu ve Trakya Yarımadası’nı sınırları içinde barındıran Türkiye’nin tarihi açıdan sahip olduğu zenginliklerinden biri olan yeraltı şehirleri önemli bir kültür mirası olarak görülmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de mevcut olan 47 yeraltı şehri hakkında genel bilgilendirme yapıldıktan sonra örnek olarak Çankırı ili, Orta ilçesi, Hüyük Köyü’ndeki Hüyük Yeraltı Şehri incelenmiştir. Çalışma, Türkiye’deki yeraltı şehirleri hakkında katalog olarak toplu bilgi sunması açısından önemli bulunmakta olup, çalışmada Türkiye’de mevcut yeraltı şehirlerini konu alan basılı ve elektronik kaynak taramasının sonuçlarından yararlanılmıştır. Erişim sağlanabilen kaynakların değerlendirilmesi sonucunda dünyadaki en eski tarihi taşınmazlar olarak tanımlanan yeraltı şehirlerinin yapısal malzemesinin kolay işlenebilir volkanik kayaç türü olan tüflerden oluştuğu tespit edilmiştir. Erken Hristiyanlık (M.S. I. - III. yüzyıl) ve Roma İmparatorluğu Dönemlerinde (M.S. III. yüzyıl) yeraltı şehirlerinin insanların barınma, korunma ve dinlerini özgürce yaşama gibi ihtiyaçlarını karşılamak için inşa edildikleri görülmektedir. Çalışmanın literatür analizinden sonraki kısmında Çankırı ili, Orta ilçesi, Hüyük Köyü’nde Çankırı Müze Müdürlüğü tarafından 20.04.2005 tarihinde tespit edilmiş bulunan ve Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün kararı ile birinci derece arkeolojik sit alanı olarak tescil edilen Hüyük Yeraltı Şehri’nin özellikleri değerlendirilmiş ve yerel taşınmaz piyasaları ilişkilendirilmesi yapılmıştır. Örnek olarak incelenen yeraltı şehrinin altında bulundukları taşınmazlar ile komşu taşınmazların kullanımına etkileri ile mekanın yerel alanın turizm faaliyetlerinin canlandırılmasına olası katkıları irdelenmiş ve sonuç olarak Hüyük Yeraltı Şehri’nin yerel ekonomik gelişme açısından önemli bir kaynak olduğu vurgulanmalıdır.