Tarihi Doku Değişimi Ve Korunması: İzmir İli Basmane Örneği
Abstract
Türkiye‟nin batıya açılan kapısı olan İzmir, coğrafi konumu, ılıman iklim özellikleri ve verimli arazi varlıkları ile tarihsel gelişim sürecinde birçok uygarlığın yerleşim alanı olmuştur. Kent sayısız deprem, yangın ve doğa olayları yaşamış olmasına rağmen, tarihsel kent dokusununun bir kısmını XX.yüzyıla taşıyabilmiştir. Çalışma alanı olarak belirlenen Basmane, Kadifekale‟den başlayarak tren garına uzanan dar ve kıvrımlı sokaklardan oluşmaktadır. Bu çalışma, İzmir‟in kent gelişiminde öneme sahip olan Basmane‟nin değişim ve gelişim etmenlerini tarihsel ve sosyolojik bağlamda ele almayı amaçlamıştır. Kaynak ve arşiv taramaları yapılarak; imar planları incelenerek Basmane‟deki değişimin analizi yapılmıştır.
İncelemeye konu alanda mevcut olan tarihsel öğelerin çevresel faktör ve sosyal etkiler altında değişimi incelenmiş, kent dokusu içinde koruma çalışmalarının uygulama Şekilleri, ulusal ve uluslararası koruma yasaları ve uygulayıcılarının aldığı kararlar belgeler araştırılarak tarihsel yapılara ilişkin kararlar ve uygulamalar değerlendirilmiştir. Belirtilen süreçte Basmane‟nin İzmir içindeki yeri ve önemi, tarihi yapılar ile kent dokusundaki mimari gelişim ve sosyo-ekonomik değişim süreçleri araştırılmış ve başlıca çözüm yaklaşımları ortaya konulmuştur. Analiz ve değerlendirme sonuçlarına göre çalışma alanının tarihsel dokusunun giderek bozulduğu ortaya konulmuştur. Bu çalışma kapsamında önerilen güncel ve uygulanabilir planların hayata geçirilmesi ile İzmir ili Basmane Semtindeki tarihsel doku değişim sürecinin önlenebileceği, sadece ulusal düzeyde değil, uluslararası alanlarda da tarihi dokunun korunmasına yönelik çalışmalar için kaynak olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Kentsel kesimde koruma projelerinin geliştirilmesi ve uygulanmasının disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınması gerektiği ve bu süreçte ilgili kamu kurumlarının gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarını istihdam etmelerinin kamusal fayda sağlayabileceği vurgulanmaktadır.
