KADASTRO BİLGİLERİNİN GÜNCELLENMESİ ÇALIŞMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ: ANTALYA İLİ MANAVGAT İLÇESİ ÖRNEĞİ
Özet
Türkiye’de kadastro hizmetlerinin yürütüldüğü birimlerde ihtiyaçlara göre; orman kadastrosu, mera kadastrosu, orman vasfını yitirmiş arazilerin (2-b) kullanım kadastrosu, tespit ve tescil harici alanların tescili ile sayısal harita yapım çalışmaları gibi birçok proje doğrudan ve dolaylı olarak kadastro müdürlüklerince yürütülmektedir. Bu çalışmalar birbirleri ile ilgili olsa da farklı mevzuatlara tabii oldukları için farklı zaman dilimlerinde yapılmaktadır. Bir yerleşim birimindeki bir kadastro parseli ile ilgili kadastro müdürlükleri tarafından farklı zamanlarda benzer yöntemler kullanılarak (ölçü, sınırlandırma, hesaplama gibi) çalışmaların yapılması, açıkça kaynak ve zaman israfına yol açmaktadır. Bu çalışmanın amacı; tapu siciline güven ve devletin sorumluluğu ilkeleri gözetilerek 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 22-a maddesi hükümleri doğrultusunda yapılan, kadastro mülkiyet haritalarının güncellenmesi çalışmalarını, Antalya İli Manavgat İlçesi örneği çerçevesinde değerlendirmektir. Öncelikle Manavgat İlçesi’ne bağlı yerleşimlerde uygulama niteliğini kaybeden, teknik nedenlerle yetersiz kalan, eksikliği görülen veya kadastro mülkiyet haritasının zemindeki sınırları ile uygunluk göstermediği durumlarda yapılan çalışmaları incelenmiş ve yapılan güncelleme çalışmalarının neticesinde tapu sicilinde gerekli düzeltmelerin yapılması yoluyla sağlanan faydalar ile çalışmalarda karşılaşılan temel sorunlar değerlendirilmiştir. Bu çerçevede Manavgat İlçesi’nde tamamlanmış olan güncelleme çalışmaları ile kadastro ve kadastroya dayalı veriler; modern çağın ihtiyaçlarına ve imkânlarına uygun olarak oluşturulan ortamda, kadastro mülkiyet durumları ile tam bütünleşmiş, güvenilir sayısal bilgiler içeren, bilgi siteminde depolanabilen, işlenebilen ve sürdürülebilme özelliğine sahip veri oluşturmak için yapılan çalışmalar olarak Antalya Kadastro Müdürlüğü Manavgat Birimi kayıtlarından alınmış ve ayrıca kadastro birimi teknik elemanları ve yüklenici firma şantiyelerinde yüzyüze görüşme ile çalışma yapılan birimlerde yürütülen saha çalışmalarının sonuçları ve Manavgat Kadastro Mahkemesinden seçilmiş dosyalardan elde edilen bütün bilgiler birlikte kullanılarak değerlendirme yapılmıştır.
Tapu ve Kadastro Modernizasyon Projesi’ni birinci bileşeni olan, “Kadastro ve Tapu Kaydı Yenilenmesi ve Güncellenmesi” kapsamında Manavgat İlçesi’nde yapılan çalışmalarda; kadastro verilerinin güncellenmesi, kadastro verilerinde tespit edilen; sınırlandırma, ölçü, çizim ve hesaplamadan kaynaklanan hata ve noksanlıkların giderilmesi, verilerin sayısal ortamda değerlendirilebilir hale getirilmesi ve bu verilerin bilgi sistemleri ile bütünleştirilerek ilgililerin kullanımına sunulması gibi faydalar sağlamakla birlikte, taşınmazlarda tespit edilen geometrik durumu dışındaki, mülkiyet hakkı ve muhdesat gibi hukuki sonuçlara dayalı birtakım eksiklikler ve noksanlıklar, mevzuattan kaynaklanan kısıtlı yetkilerden dolayı güncellenememektedir. Tescile konu proje üreten diğer kurumların güncelleme çalışmalarına yeteri kadar dâhil olamamaları nedeniyle söz konusu kurumlar tarafından üretilen tescile konu harita ve planlarda güncelleme yapılamamakta ve çalışmalar bu yönü ile eksik kalmaktadır.
Gelişen çağın en önemli gereksinimi olan ve gün geçtikçe Türkiye’nin güncel konularının başında olan gayrimenkul değer haritalarının üretilmesi çalışmaları ve bu çalışmalara altlık teşkil edecek bilgi sitemlerinin başında gelen kadastro verilerinin güvenilir şekilde güncellenmesi gerekli görülmektedir. Bu amaçla Tapu ve Kadastro Modernizasyon Projesinin üçüncü bileşeninin “gayrimenkul değerlemesi” olduğu da dikkate alınarak kadastro çalışmalarına “değer” boyutunun entegre edilmesi için yasal ve kurumsal yapılanmanın tamamlanması gerekecektir. Kadastro müdürlükleri tarafından yürütülen ve yukarıda sayılan proje ve hizmetlerin merkezi yönetimlerce planlanması, kurumlararası işbirliği çalışmaları ve mevzuat bütünlüğünün sağlanması yoluyla değerleme altlığının oluşturulması çalışmalarına yön verilmesi zorunlu görülmektedir. Açıklanan hedefe yönelik olarak 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 22-a maddesine istinaden yapılan güncelleme çalışmalarının mevcut kapsamı ve uygulaması yönlerinden yeterli olamayacağı ve mutlaka kapsamlı yenileme çalışması veya ikinci kadastro çalışmalarının yapılması gerektiği vurgulanmalıdır. Belirtilen ihtiyaç ve hizmetlerin kapsamlı olarak yapılacak ikinci kadastro çalışması ile giderilebileceği ve bu maksatla öncelikle ikinci kadastronun yapılmasına imkân veren yasal düzenlemenin bir an önce hayata geçirilmesi ve değer bileşenini barındıran kadastro çalışmaları için mutlaka gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının istihdam edilmesinin zorunlu olacağı vurgulanmalıdır.