Yapım Maliyetleri Kapsamında İnşaat Projelerinin Tasarım Niteliklerinin Değerlendirilmesi

Abstract

İnşaat işleri için yol gösterici olan tasarım veya projelerin nitelikleri, binalar, tesisler, taşınmazlara ve hatta insan hayatına çok farklı değerler katmaktadır. Nitelikli projelere sahip olunamadığı için maddi ve manevi kayıplar oluşmaktadır. Niteliksiz proje oluşumuna yol açan birçok neden bulunmaktadır. Türkiye inşaat sektöründe başarılı olmasına rağmen proje tasarımında aynı başarı gösterilememektedir. Türkiye’de proje tasarımı konusu yeteri kadar önemsenmemekte veya ihmal edilmektedir. Nitelikli projenin çok şey kazandırdığını ve projenin konusuna göre değişmekle beraber, tasarım için verilen bedelin yapının toplam maliyetine oranının en az % 7’nin üzerinde olması gerekmektedir. Tasarım ve tasarımcılarla ilgili meslek odalarının var olduğu ancak çalışmalarının bu konuda yeterli olmadığı, yasal düzenlemenin de yetersiz olduğu, var olan hakların da kullanılmadığı, tasarımcıların mali olarak büyümenin zor olduğu, emeklerinin karşılıklarının zamanında verilmediği, işveren ve yapımcı firma arasında kaldığını ve bu nedenle dürüst kalmada zorlandığını, tasarım için yeterli zaman ayrılmadığı görülmektedir. Tasarımcıların kurumsallaşabileceği ancak kurumsallaşmadığı, uzmanlaşabilecekleri ancak uzmanlaşmadıkları, uygulamalardan haberdar olamadıkları, yenilikleri takip etmede zorlandıkları, eserlerine sahip çıkmada isteksiz davrandıkları ve özgün eser oluşturmaktan uzak kaldıkları görülmektedir. Bu şekilde doğan niteliksiz projelerin sorunlar getirdiği açıktır. Bu sorunlar yalnız üst yapı projelerinde değil, tüm altyapı tesislerinde veya kent planlamasında vs. görülmektedir. Tasarım ve planlama sorunları, hayatın her karesine olumsuz etki etmektedir. Bu çalışmada tasarım ve planın niteliksiz olmasına sebep olan unsurlar ile nitelikli tasarımın yaygınlaşması konusunda ne gibi öneriler getirilmesi gerektiği konusunda çalışma yapılmıştır. İnternet ortamında yapılan anketten ile kişilerin görüşlerine yer verilerek irdelenmiştir. Araştırmanın sonunda ise bulguların sonuçlarına ve önerilere yer verilmiştir.