Cemaat anlatılarında kadın: İsmailağa Cemaati örneği
Abstract
Bu tez cemaat anlatılarında kadın kimliğinin oluşumunu İsmailağa Cemaati örneği üzerinden
incelemeyi amaçlamıştır. Bahsi geçen cemaat örneği; geleneksel dini rolleri, inancı yaşama
noktasındaki içe dönük yapısı, dış dünyaya karşı sergilediği kapalı tavrı ve cemaatin kendine
özgü doktrinlerine bağlanma şeklinden ötürü hassaten seçilmiştir. İstanbul, Ankara, Kocaeli,
Sakarya, Denizli, Samsun, Tekirdağ ve Almanya’da ikamet eden yirmi bir kadın katılımcıyla
nitel araştırma tekniklerinden derinlemesine mülâkat yöntemi ve yarı yapılandırılmış mülâkat
sorularıyla yorumsamacı ve inşacı metodolojik paradigmalara dayalı olarak gerçekleştirilmiştir.
Mülâkat görüşmelerine dâhil olan katılımcıların aktarımları ve topluluğa ait dini eğitim
kurumlarında yapılan katılımcı gözlem metodu bağlamında; cemaat kadınlarının kendilerini
dini ve sosyal açıdan nasıl tanımladıkları ve kimlik oluşumunda etkili çevresel ve dinsel
faktörlerin neler olduğu, kendileriyle görüşülen katılımcıların bakış açılarından anlaşılmaya
çalışılmıştır. Söylem stratejileri ve öznellik formları, İsmailağa Cemaati’nin kadın üyelerinin
kendi kimliklerini hem cemaatin genel özelliklerine hem de oluşumlarından bu yana dini
tecrübelerine göre şekillendirdiğini ortaya koymuştur. İslamiyet’i anlama ve yaşama noktasında
en doğru yolu tercih ettiklerini beyan eden katılımcılara göre İslami itaati sağlamak için; şeriat
kurallarını izlemek, Kuran ve sünnete koşulsuz bağlılık, Osmanlı’daki eğitim niteliklerine sahip
olmak ve modernizmin herhangi bir öğretisinden kaçınmak gibi cemaate içkin doktrinler
belirlendiği görülmüştür. Son olarak bu çalışma, dini cemaatler hakkında yapılan araştırmalara
cinsiyetçi yaklaşım ve kimlik oluşumu bağlamında katkı sağlamayı amaçlamaktadır.