1980’li yıllar Türkiye’sinde alternatif bir kültürel deneyim: Çekirdek Sanat Evi
Özet
Bu çalışmada, 1980’li yıllarda İstanbul’da faaliyet göstermiş olan Çekirdek Sanat
Evi (ÇSE) müzik, toplum ve tarih ilişkisi perspektifiyle, alternatif ve karşıt kültürel ögeler
arasındaki ilişkiye dair kavramsal çerçevenin yanı sıra habitus ve kültürel sermaye
kavramları üzerinden çözümlenmiştir. Çalışmada, 1980’li yıllardaki toplumsal koşulların
sosyo-kültürel yaşamdaki yansımalarıyla çizilen çerçeve, ÇSE’deki pratiklerle ortaya
konan deneyimin özgünlüğünü ve alternatifliğini değerlendirmeye katkı sunan bir
bağlamın şekillenmesini sağlamıştır. Bu bağlamda, dönemin askeri ve sivil
yönetimlerince uygulanan neo-liberal politikaların kültür-sanat alanında yarattığı
değişime alternatif olarak ortaya konan pratiklerin, aynı zamanda hakim anlayışa uygun
bir şekilde gerçekleştirilmek istenen toplumsal değişime karşıtlık sunan bir yaşam kültürü
sunucusu ve aktarıcısı olma potansiyeli taşıdığı varsayımından hareketle ÇSE
deneyiminin özgünlüğü değerlendirilmiştir. Bu deneyime farklı boyutlarıyla dahil olan
görüşmecilerin aktardığı bilgiler; ÇSE’deki etkinliklere özel olarak yer veren tek gazete
olan Cumhuriyet Gazetesi’ndeki haber ve ilanlar; ÇSE’nin kurucusu olan Fikret
Kızılok’la yapılanlar başta olmak üzere, gazete ve dergilerde yer alan röportajlar,
varsayımımız çerçevesinde analiz edilmiş ve şu sonuçlara ulaşılmıştır.
Bağımsız müzisyenlerin üretimlerini paylaşabileceği bir sahne sunan ÇSE,
müziğin merkezde yer aldığı ve farklı sanat dallarını da kapsayan bir sergileme-eğitim
merkezi olmasıyla, alternatif kültür mekanlarının büyük ölçüde azaldığı 80’li yıllar
Türkiye’sinde kültürel hegemonya mücadelesi içerisindeki bir karşı duruşu
simgelemektedir. Çocuklara yönelik sanat eğitiminin yanı sıra bağımsız-alternatif bir
sahnede dinleyicilere ulaşan müzikal üretimlerin, kaset teknolojisinin sunduğu imkandan
faydalanılarak alternatif bir dağıtım ağına dahil edilmesi, ÇSE’yi dönemini aşan bir
yaşam kültürü sunucusu ve aktarıcısı olarak değerlendirmeyi mümkün kılmaktadır.