Türkçe edilgen tümcelerin sözdizimi
Özet
Bu çalışmada, Türkçe edilgen tümcelerin sözdizimsel özellikleri incelenmiştir.
İlk olarak genel alanyazında daha sonra Türkçe alanyazında edilgen tümce için sunulan
yaklaşımlar tartışılmış ve değerlendirilmiştir. Sunulan bu yaklaşımların kavramsal
açıdan güçlü olan özellikleri, bu tezde de kullanılmıştır. Bu çalışmada Türkçe edilgen
tümceler, üye yapısı ve özellik eşleme yaklaşımlarıyla çözümlenmiştir.
Kişili edilgen tümcelerin tek üye ve çift üyeyle biçimlenmesi tartışılmış ve bu
tümcelerin özne konumunda ne tür özellikli üyelerin bulunabileceği incelenmiştir.
Ayrıca, kişili edilgen tümcelerde seçimlik üye olarak bulunabilen “tarafından” öbeğinin
Türkçede üye mi eklenti mi olduğu tartışılmış ve bazı testler aracılığıyla bu öbeğin
eklentilerle aynı dağılımı paylaştığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu araştırmada, ayrıca kişisiz edilgen tümcelerdeki içsel üyelerin bu tümcelerin
öznesi olmadığı görülmüş, bundan dolayı da bu tümcelerin bir öznesinin olup olmadığı
tartışılmıştır. Bu tartışma sonucunda, kişisiz edilgen tümcelerin özne konumunda
üretilen, zaman başıyla özellik eşleme ilişkisine giren ve sesbilgisel içeriği olmayan
soyut dolgu adılının olduğuna ulaşılmıştır.