Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde gülmece içeren imgesel anlamlı dil ögeleri
Özet
Bu tez çalışmasında, Türkçe sözlü gülmece metinlerinde dolaylı söz edimleriyle
temsil edilen imgesel anlamlı dil öğelerini belirlemek; yabancı dil olarak Türkçe öğrenen
C1 düzeyindeki öğrencilerin bu öğeleri anlamlandırma durumlarını ortaya koymak ve bu
belirlemeler ışığında, gülmece oluşturan imgesel anlamlı dil öğelerinin öğretimi için
İşlevsel Okuma Modeli temelinde geliştirilen bir öğretim seçeneği önerisi sunmak
amaçlanmıştır.
Bu amaç doğrultusunda sırasıyla şu işlemler gerçekleştirilmiştir: 1. Çalışmanın
sınırlılıkları içindeki Türkçe sözlü gülmece metinlerinde yer alan ve dolaylı söz
edimleriyle temsil edilen imgesel dil öğelerinin görünümlerini belirleme, 2. Dolaylı söz
edimleriyle temsil edilen imgesel anlamlı dil öğelerinin, yabancı dil olarak Türkçe
öğrenen C1 düzeyindeki öğrenciler tarafından anlamlandırılması durumunu belirleme, 3.
Gülmecedeki imgesel anlamlı dil öğelerinin öğretimi için İşlevsel Okuma Modeli
temelinde bir öğretim seçeneği önerisi sunma.
Birinci işlemde, komedyen Cem Yılmaz’ın tek kişilik gösterilerinden derlenen
veri tabanındaki metinler, oluşturulan gülmece çözümleme anahtarı doğrultusunda
çözümlenmiştir.
İkinci işlemde, veri tabanından seçilen metinlerin anlamlandırılmasını
değerlendirmek için, İşlevsel Okuma Modeli’nin önerdiği okuma çıktılarını içeren Sözlü
Gülmece Metni Anlamlandırma Testi, C1 düzeyindeki öğrencilere uygulanmıştır.
Üçüncü işlemde, çözümleme ve test bulguları kapsamında ve İşlevsel Okuma
Modeli temelinde bir öğretim seçeneği önerisi sunulmuştur.
Çözümleme bölümünün sonucunda, gülmece öğeleri (imgesel anlamlı dil öğeleri,
dolaylı söz edimleri) arasındaki ilişkinin algoritmik olduğu vargısına ulaşılmıştır.
Algoritmalar nedenleme ilişkilerine dayanarak kendini göstermektedir. Uygulama
bölümünün sonucunda, gülmeceyi anlamakla analitik düşünmek arasında yakın bir ilişki
bulunduğu vargısına ulaşılmıştır. Ayrıca öğrencilerin söz konusu nedenleme
algoritmasını işletemedikleri için daha üst düzeydeki kavrama düzeyine erişim
sağlayamadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Öğretim seçeneği önerisinde ise algoritmayı
işletemeyen öğrencilerin nedensel türdeki algoritmik ilişkilere dair farkındalıklarının
artırılması ve bu farkındalığı sağlayacak gülmecedeki bilgi alanlarındaki eksikliklerinin
giderilmesi gerektiği vargısına ulaşılmıştır.