Devletin değişen rolü bağlamında kamu hizmeti olarak elektrik enerjisi
Özet
Modern devlet, burjuva sınıfı ile toplumun farklı gerekçelerle ihtiyaç
duyduğu düzen ve güven ortamını oluşturmak üzere yapılan kurgusal bir
sözleşme ile kurulmuştur. Kamu yararı, toplumsal sözleşmenin ve kamu
hizmetinin kurucu unsurudur. Bu nedenle kamu yararı sağlamak üzere
üstlenilen kamu hizmetleri devletin meşruiyetinin sağlanmasında önemlidir.
Kamusal ihtiyaçların belirlenmesindeki zorluk kadar, genişleyen kamu
hizmet alanları kamu hizmetini faaliyetin niteliğine bakılarak, hizmeti
üstlenen organ veya hizmetin görülüş usulü ile tanımlanma çabalarına
sebep olmuştur.
Elektrik enerjisi de taşıdığı özellikler ile dünya genelinde kamusal
ihtiyaç olarak değerlendirilip, 1980’lere kadar kamu hizmeti anlayışı ile
sunulmuştur. Ekonomik kriz gerekçe gösterilip, sosyal refah devleti ile
birlikte elektrik sektörü de kamusal niteliğinin kalmadığı iddiası ile
yapılandırılmıştır.
Elektrik enerjisinin kamusal niteliği dikkate alınmadan yapılan
neoliberal reformun olumsuz toplumsal sonuçlarını telafi edebilmek için
oluşturulan tarife ve koruma mekanizmaları, diğer taraftan piyasanın kârlı
görmediği bölgelere elektrik hizmeti götürmekteki isteksizliğinin teşvik yolu
ile sağlanması çabaları meşruiyeti sağlama adınadır.
Modern devlet, piyasanın yapamadığı düzenlemeleri kamu hizmetleri
yolu ile yapar. Toplumsal gerilimler arttığı zamanlarda ise, kamu hizmetleri
yolu ile gerilimleri yumuşatarak, meşruiyetini devam ettirir. Elektrik enerjisi
231
de niteliği ile, devletin ikili rolünün açık bir şekilde görülebildiği sektör olarak
karşımıza çıkmaktadır.