Hegel ve Spinoza'da devlet ve özgürlük ilişkisi: Bireyötesilik perspektifinden siyasal ontolojik bir inceleme
Özet
Siyaset felsefesinde devlet ve özgürlük ilişkisi daima problematik olagelmiştir.
Bu ilişki bir anlamda birey ile siyasal bütün arasındaki ilişkiyi işaret etmekte olup
siyasal bütünün oluşumuna dair yaklaşımların hareket noktasını oluşturan siyasal
ontolojik temeller farklılık arzetmektedir. Etienne Balibar’ın kavramsallaştırdığı
şekliyle bireyötesilik kavramı da söz konusu siyasal ontolojik temellerden birine
gönderme yapmaktadır. Bireyötesilik; ilişkisel, çoğul ve çatışmalı bir ontolojik uzamda
işleyen bir “bireyötesi bireyleşme” kavrayışı olarak ifade edilebilir.
Bu çalışma, felsefe tarihinin iki önemli düşünürü olan Spinoza ve Hegel’in
devlet ve özgürlük ilişkisini nasıl kurduğuna odaklanmaktadır ve bunu bireyötesilik
perspektifinden siyasal ontolojik bir inceleme olarak yapmaya çalışmaktadır.
Çalışmanın temel savı, Spinoza ve Hegel’in bireyötesi bir kavrayış çerçevesinde toplum
sözleşmesi geleneğinin yalıtılmış ve atomize birey kavrayışı ile soyut haklar yaklaşımı
karşısında ortak bir siyasal ontolojik temele ya da tekil kesişim noktalarına sahip
olduklarıdır.
Çalışma, birincil ve ikincil kaynaklar vasıtasıyla Siyaset Bilimi disiplini
dahilinde literatüre bir katkı yapmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla çalışmanın ilk
bölümünde bir düşüncenin içinden doğduğu dönem ile ilişkisi ele alınmaktadır.
Devamında Spinoza ve Hegel’in yaşadıkları dönem, düşüncelerinin temel kavramları,
töz ve tin kavrayışları, geometrik ve diyalektik yöntemleri, bilgi kuramları
incelenmektedir. Ayrıca Spinoza’nın Alman İdealizmi ve Hegel tarafından nasıl ele
138
alındığı da bu bölümde değerlendirilmektedir. İkinci bölümde her iki düşünürün de
özgürlük ve toplumsallaşma anlayışları ile ahlak ve etik kavrayışlarına yer
verilmektedir. Ayrıca bu bölümde Balibar’ın bireyötesilik kavrayışı da ele alınmakta ve
Hegel ile Spinoza bireyötesilik düşünürleri olarak kavranmaya çalışılmaktadır. Üçüncü
bölümde ise iki düşünürün yönetim biçimleri tasnifi ile yönetim biçimleri içerisindeki
özgürlük kavrayışları ele alınmaktadır.