Belediyelerin gelir kaynakları ve öz gelirlerinin artırılabilmesi olanakları: İstanbul ili Pendik Belediyesi örneği

Abstract

Türk Hukuk Sistemi’nde yerel yönetimler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişisi olarak tanımlanmaktadır. Mahalli idarelere, görevleri ile orantılı gelir kaynaklarının sağlanması gerektiği T.C. Anayasası ile güvence altına alınmıştır. Günümüz koşullarında belediyeler gerek çeşitli yasal düzenlemelerle gerekse gelişen ve değişen şartlar sebebiyle birçok mahalli nitelikte hizmeti yerine getirmekle zorundadır. Belediyelerin gün geçtikçe mahalli idareler içinde kapsadığı alan genişlemekte ve hizmet açısından yerel halkın beklentileri de yükselmektedir. Özellikle son yıllarda gerçekleştirilen kamu reformu ve yerelleşme süreci içinde belediyelerin hizmetlerinin önemi, daha fazla anlaşılabilecek nitelik kazanmıştır. Belediyelerin kendilerine yüklenen görev ve fonksiyonları yerine getirebilmesi ise yeterli ve sürekli gelir kaynaklarına sahip olması ile mümkün olabilecektir. Bu çalışmada; belediyelerin finansal yapısı, gelir kaynakları, bütçesi ve öz gelirlerinin artırılabilmesi için alınması gereken önlemler incelenmiştir. Bu amaçla, İstanbul il sınırları içerisinde bulunan Pendik Belediyesi 2007-2011 dönemi mali verileri ve özellikle bütçe ve kesin hesap sonuçlarının birlikte analizi yapılmış olup, analiz sonuçlarına göre belediyenin öz gelirlerinde önemli bir artışın olmadığı görülmüştür. Mevcut yasal düzenleme ve belediye yönetimlerinin yaklaşımları çerçevesinde belediyelerin öz gelirlerin artırılması ve hizmetlerin bu yoldan finansmanının oldukça güç olduğu ortaya çıkmıştır. Belediyelere yüklenen fonksiyonların yerine getirilebilmesi ve çağdaş, yaşanabilir ve beklentileri karşılayabilen bir belediye yönetimi için, mevcut kaynakların daha etkin ve verimli kullanılması, tasarruf tedbirlerine riayet edilmesi, öz gelirlerin artırılması konusunda yeni bir mahalli mali yönetim anlayışına geçilmesinin gerekli olduğu değerlendirilmektedir. Belediyelerde öz gelirlerin artırılması ve yerel kamu hizmetlerinin artırılabilmesi için başta imar ve şehircilik, emlak ve istimlak, mali hizmetleri etüt ve proje, fen işleri gibi birimler olmak üzere ilgili bütün birimlerde gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının görevlendirilmesi ve belediyelerin taşınır ve taşınmaz varlıklarının etkin ve verimli kullanılması yoluyla kamusal veya yerel hizmetlerin kalitesinin yükseltilmesinin mümkün olabileceği vurgulanmalıdır.