Anonim ortaklıklara aynı sermaye konması ve bunun değerlemesi
Özet
Ticaret şirketlerine sermaye olarak nakit sermaye yahut ayni sermaye konması hem kuruluş aşamasında, hem de kurulu bir şirketin sermayesini arttırmak ile mümkün bulunmakta ve konuyla ilgili esaslar ise Türk Ticaret Kanununda yer bulmaktadır. Türk Ticaret Kanunu 127. madde uyarınca para dışında alacak, kıymetli evrak ve sermaye şirketlerine ait paylar, mülkiyet hakları, taşınırlar ve her çeşit taşınmaz, taşınır ve taşınmazların faydalanma ve kullanma hakları, kişisel emek, ticari itibar, ticari işletmeler, haklı olarak kullanılan devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerler, maden ruhsatnameleri ve bunun gibi ekonomik değeri olan diğer haklar ile devrolunabilen ve nakden değerlendirilebilen her türlü değer, ticaret şirketlerine ayni sermaye olarak konabilmektedir.
Ticaret şirketlerinin bir türü olarak anonim ortaklıklarda ise ayni sermaye konmasına özel bir önem atfedilerek bu konuda bazı özel düzenlemelere gidilmiştir. Bu düzenlemeyi getiren Türk Ticaret Kanunu 342 ve 343. maddeler, Türk Ticaret Kanunu 127. madde ile birlikte değerlendirildiğinde, anonim ortaklıklara ayni sermaye olarak konabilecek malvarlığı unsurlarının Türk Ticaret Kanunu 127. maddede sayılan malvarlıklarından biri olması, değeri bulunması, sınırları belirli ve üzerinde hâkimiyet kurulabilen bir malvarlığı unsuru olması, üzerinde sınırlı bir ayni hak, haciz ve tedbir bulunmaması, nakden değerlendirilebilmesi ve devredilebilmesi ve son olarak hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklardan olmaması gereklilikleri ortaya çıkmaktadır.
Uygun malvarlığı unsurlarının ayni sermaye olarak konmasındaki usul kuralları ise hem Türk Ticaret Kanunu, hem de Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenleme alanı bulmuştur. Buna göre malvarlığının sermaye olarak konması için, konulmak istenen malvarlığının türüne göre bir dizi işlem yapılması gerekir. Ayni sermaye olarak konulmak istenen malvarlığı unsuru bir taşınmaz ise, tapuya bu durumun şerh verilmesi, fikri mülkiyet hakları ile diğer değerler ise, bunların özel sicillerine kaydedilmesi ve son olarak taşınır söz konusuyla güvenilir kişiye tevdi gerekli olmaktadır. Bunun yanında ayni sermaye olarak konmak istenen unsurun değerinin tespiti yapılmalıdır.
Bu çalışmada, anonim ortaklığa ayni sermaye konulması işlemlerinin mevzuat çerçevesinde incelenerek açıklanması, örnek olarak seçilen dava dosyalarında sunulan değerleme raporlarının incelenmesi ve uygulamacılarla görüşmek suretiyle işlemlerin gerçekleştirilmesindeki usul ve sorunların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Anonim ortaklığa sermaye konması ile ilgili mevzuatın kısa düzenlemesinin bazı tereddütler oluşturabildiği ve mahkemelere yön göstermek konusunda eksik kalabildiği, bunun yanında değerleme raporları açısından da yetersizliklerin bulunduğu sonucuna ulaşılmış ve mevcut sorunlara kanunun gözettiği menfaatler çerçevesinde bazı çözüm önerileri getirilmiştir. Bu kapsamda, ayni sermayenin konması yolunda izlenen mahkeme süreçlerinde meydana gelen bazı belirsizliklerin giderilmesi, anonim ortaklıklar açısından sınırların biraz daha yumuşatılması, ayni sermaye koyma işlemlerinde sermaye konulması öngörülen malvarlığının çoğunlukla taşınmaz olması sebebi ile sermaye değerinin tespitinde; içinde taşınmaz geliştirme konusunda yüksek lisans veya doktora yapmış uzmanlar veya 06.12.2019 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre yetkilendirilmiş olan değerleme uzmanlarının bulunduğu bilirkişi heyetlerine görev verilmesi ve düzenlenen bilirkişi raporlarında belirli açıklamalara yer verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.