| dc.description.abstract | Davranış problemleri çocuklarda yaygın bir şekilde görülmekte, çocuk, aile ve toplum üzerinde olumsuz etkiler bırakabilmektedir. Bu araştırmada da, çocuklarda davranış problemlerini azalmaya yönelik bir anababa eğitim programının etkililiği değerlendirilmektedir. Bu kapsamda bu araştırmanın amacı, araştırmacı tarafından geliştirilen "Anababalık Destek Programı" (ADP) adlı anababa eğitim programının 3-6 yaş aralığındaki çocukların davranış problemleri, uyumlu sosyal davranışları, anne ve babalarının anababalık tutum ve becerileri, anababalık stresi ve anababalık yetkinliği üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırma karma araştırma modeline sahiptir ve araştırmada "eş zamanlı iç içe geçmiş" araştırma deseni kullanılmıştır. Bu kapsamda araştırmanın nicel kısmında deney ve kontrol gruplu öntest-sontest modeline dayalı bir deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın nitel kısmında elde edilen veriler ise araştırmanın nicel kısmını desteklemek üzere "betimsel nitel analiz" yöntemi ile yorumlanmıştır. Üç-altı yaş aralığında bulunan ve çeşitli davranış problemleri gösteren 18 çocuk yansız olarak deney grubuna ve kontrol grubuna atanmıştır. Araştırma kapsamında veriler bir dizi ölçme aracı ile anne, baba ve anaokulu öğretmenlerinden toplanmıştır. Ön-test ölçümü alındıktan sonra deney grubunda bulunan anne ve babalara ADP uygulanmış, kontrol grubunda bulunan aileler ise "bekleme listesine" alınmış ve son-test ölçümünden sonra programa katılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen nicel verilerin analizinde Mann Whitney-U ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Ayrıca ön-test ve son-test ölçümleri arasında oluşan değişimin güvenirliliği Güvenilir Değişim Endeksi ve klinik anlamlılık ile analiz edilmiştir. Anne ve babaların açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlar ve programdan memnuniyet düzeyine ilişkin bulgular betimsel nitel analiz yöntemi ile ile yorumlanmıştır. Araştırma sonucuna göre, ADP'nin çocukların ev ve okul ortamındaki davranış problemlerinin azaltılması (Conners Dereceleme Ölçekleri (Kaner, Büyüköztürk, Karacan, Ak ve Özaydın, 2003)) ve uyumlu sosyal davranışlarının (Uyumlu Sosyal Davranış Envanteri, (Baydar, Küntay, Gökşen, Yağmurlu ve Cemalcılar, 2008)) geliştirilmesi üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca, Anababalık Destek Programı olumlu anababalık tutum ve becerilerinin kazanılmasında (Anababalık Stilleri ve Boyutları Ölçeği, (Kapçı ve Erdinç, 2009)) ve anababalık yetkinliğinin (Anababalık Yetkinliği Ölçeği, (Çokamay ve Kapçı, 2016a)) artırılmasında etkili olmuştur. Anababalık stres düzeyi (Anababalık Güçlükleri Ölçeği, (Çokamay ve Kapçı, 2016b)) ise hem deney grubunda hem de kontrol grubunda bulunan anababalarda azalmıştır. Araştırma kapsamında annelerden ve babalardan elde edilen verilerin sonuçları farklılık göstermekte, ADP anne ve babalarda, annelerde daha çok olmak üzere, farklı düzeyde etki oluşturmaktadır. Gözlem sonuçları da (ADEG Kodlama Sistemi, (Fosco, Doyle, Dishion, Kavanagh ve Stormshak, 2010) ADP'nin olumlu anababalık becerilerinin gelişmesinde ve çocuğun olumlu davranışlar göstermesinde etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca nitel bulgular ADP'nin çocukta ve anababada olumlu değişimlere yol açtığını, anne ve babalar tarafından kabul gördüğünü ve ailelerin beklentilerini karşıladığını ortaya koymuştur. Sonuç olarak, ADP'nin çocuklarda davranış problemlerini azaltmada/önlemede, anababalık yetkinliğini, olumlu anababalık tutum ve becerilerini geliştirmede bir müdahale aracı olarak kullanılabileceği değerlendirilmiştir.
The aim of this study is to examine the efficacy of the Parenting Support Program, developed by researcher, on the behavior problems, adaptive and social behaviors of 3-6 years old children and parenting styles and skills, parental stress and parenting competence. It is a mixed method research and it used "embedded design". The quantitative part of this study is an experimental model based on pre-test, post-test with experimental, and control groups. Eighteen children between the ages of 36 and 72 months who has behavioral problems were randomly assigned to intervention and waitlist control group. The study was conducted in Ankara and the data gathered from mothers, fathers and teachers. Intervention and control groups were assessed in terms of parenting styles (Parenting Styles and Dimensions Questionnaire), parenting stress (Parenting Difficulty Scales), parental competence (Parenting Competence Scale), child behavior problems (Conners' Parent Rating Scale, Conners' Teacher Rating Scale), adaptive behaviors (The Adaptive Social Behavior Inventory) and observed behaviors of parent and children (FAST Coding System). A semi-structured questionnaire also used to gather qualitative information about parent and children. Moreover, Parenting Support Program Evaluation Form was used to investigate the satisfaction of parents from parent training program and implementation process. Mann Whitney U-test and Wilcoxon Signed Rank test were used to analyse quantitative data. Reliable Change Index was also used to analyze the clinical significance of the differentiation between pre and post-test scores. The qualitative data of this study and parental satisfaction were analyzed by descriptive qualitative analysis. Results indicated that Parenting Support Program is effective on increasing positive parenting styles, parenting competence, adaptive behaviors of children and decreasing child behavior problems and negative parenting behaviors. On parent report measures, intervention parents reported that they have more positive parenting styles and parenting competence after treatment than waitlist control group. Intervention parents and teachers also reported fewer child disruptive behaviors and more child adaptive behaviors after Family Support Program than waitlist control group. However fathers revealed significant results in a fewer areas than mothers. Observational results showed that intervention parents interact more positively with their children and their children behave more positively after treatment than waitlist control group. Moreover, qualitative results supported the quantitative results and showed that Parenting Support Program is effective, useful for families and it meets the expectations of parents. Consequently, this study revealed that Parenting Support Program can be used as a intervention tool to decrease/prevent child behavior problems and increase positive parenting styles, skills and parenting competence. | tr_TR |
