Tabâtabâî'nin Kur'ân'ı tefsir yöntemi

Abstract

Kur'ân-ı Kerîm tefsiri, Hz. Peygamber ile başlamış günümüze kadar devam edegelmiştir. Hz. Peygamber'in (sav) vefatından sonra ayetlerin farklı yorumlanışı, hilâfet/imâmet meselesi hakkındaki tartışmalar ve ilmî meseleler farklı mezheplerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bunlardan biri de yedinci yüzyılda oluşmaya başlayan Şia-İsnâ Aşeriyye'dir. Tabâtabâî (1904-1981) İsnâ Aşeriyye mezhebine mensup bir âlimdir. Tabâtabâî, bir filozof olmasının yanısıra, Şiî geleneği temsil eden çağdaş bir müfessirdir. Tefsirinin tetkikinden anlaşıldığına ve diğer eserlerinde müşahede edildiğine göre; on dört asırlık Şia geleneği ile İslâmî bilimler ve modern bilimleri; kelâm, fıkıh, tasavvuf vb. ile felsefe, tarih, psikoloji, sosyolojiyi vb. bir araya getirmeyi tahlil-terkipteki yüksek muvaffakiyetiyle başarmış, farklı düşünce ve yaklaşımlar arasında köprüler kurabilmiştir. İslâm düşünce tarihine, felsefeye, İslamî bilimlere, tefsir tarihi ve ilimlerine katkı sağlayan, farklı yorumlar katan Tabâtabâî'nin ve tefsirinin tanınmasının bu bakımdan son derece önemli olduğu değerlendirilmiştir. Mütalaa olunduğunda görüleceği gibi el-Mîzân, derleme bir tefsir değil, kendine has özellikleri bulunan özgün bir eserdir. Tabâtabâî'nin tefsirinde, birçok ilim dalında açıklamalar yapması sebebiyle ansiklopedik özellik taşıyan bir tefsir telif ettiği tesbit edilmektedir. el-Mîzân'ın en önemli özelliği Kur'ân'ı Kur'ân ile tefsir etmesidir. Tabâtabâî'ye göre bu özellik, tefsirde başvurulacak ilk yoldur. Kur'ân, hadislerle tefsir edilirken hadisler sahabilerden değil, Ehl-i Beyt imamlarından alınmalıdır. el-Mîzân'da İmâmiyye-İsnâ Aşeriyye inanç esaslarını savunan Tabâtabâî, tefsirinde bazı ayetleri siyak-sibakından kopararak Ehl-i Beyt'le alakalandırmıştır. Kur'ân'ı tefsir ederken akidesini özellikle de imâmeti Kur'ân'a onaylatma yoluna gitmiştir. Tabâtabâî, tefsirinde Sünnî kaynakları da kullanmış, Sünnî âlimleri de sıklıkla tenkid etmiştir. Çalışmamızda; kavramsal analiz, kaynak tarama, tahlil, terkib, deskriptif yöntemlerine başvurdum, analiz ve sentezler yaptım. Anahtar Kelimeler: Tabâtabâî, el-Mîzân, Şia, İmâmiyye-İsnâ Aşeriyye, Kur'ân'ı Kur'ân ile tefsir The tafsir of the Quran started with the Prophet Muhammed and has continued until today. After the death of Hz. Prophet (saw) different interpretations of the ayat and discussions on the issue of caliphate/imamat and scientific issues led to the emergence of different sects. One of those sects is İsna Aşeriyye which started to form in the seventh century.Tabâtabâî (1904-1981) is a scholar belonging to İsnâ Aşeriyya. Tabâtabâî is a contemporary commentator representing the Shiite tradition as well as being a philosopher. In his tafsir he succeeded in bringing Islamic Sciences Kalam, Fiqh, Sufism, etc. and Modern Sciences Philosophy, Sociology, History, Psychology together with fourteen centuries old Shia tradition and he was able to build bridges between different thoughts and approaches. It is extremely important to recognize Tabâtabâî and his exegesis that contribute to the history of Islamic thought, Philosophy, Islamic sciences, Tafsir history and sciences and add different comments. As it can be seen from the opinion that al-Mîzân is not a compilation exegesis, but an original work with all its features. His Tafsir is an encyclopaedic tafsir because of making explanations in many science fields. The most important feature of "al-Mîzân" is that it interprets the Quran with the Quran. According to Tabâtabâî this feature is the first way to be used in tafsir. He claims that while interpreting the Quran with hadiths, the hadiths should be taken from the imams of the Ahl al-Bayt, not from the sahabe. Imamiyya-İsnâ Aşeriyye belief principles were defended in al-Mîzân. In his exegesis Tabâtabâî correlated some ayat with Ehlibeyt removing them from his siyak-sibak. He tried to get his religious faith and especially imamate approved by the Quran. The mufessir used the Sunni sources and frequently criticized the Sunni scholars. In our study I applied conceptual analysis source scanning assay screening analysis terkib descriptive methods, I made analysis and synthesis. Key Words: Tabâtabâî, al-Mîzân, Shia, İmâmiyye-İsnâ Aşeriyye, Quran's tafsir with the Quran