| dc.description.abstract | Türkiye’nin makroekonomik dengesi son 15 yılda istikrar kazanmış, siyasi ve ekonomik istikrara
bağlı olarak hızlı ekonomik büyüme sürecine girilmiştir. Makroekonomik istikrar ve refah artışı,
taşınmaz sektörü ve yatırımlarını da olumlu yönde etkilemiştir. Gayrimenkul sektöründeki olumlu
gelişmeler, taşınmaz değeri ve kirası gibi kavramları daha önemli hale getirmiştir. Taşınmazların
yatırım aracı olarak görülmesi ve birçok hizmete altlık teşkil etmesinden dolayı gerçeğe en yakın
değerlerinin tespiti; önemli bir meslek alanı niteliğini kazanmıştır. Taşınmazların özellikleri ile
mülkiyet (kamu veya özel mülkiyette bulunan taşınmazlar) ve kullanım biçimleri, değerleme
sürecinde kullanılacak yöntemlerin seçimini etkilemektedir. Özellikle satın alma gibi düşünülen
kamulaştırma işleminde birçok taşınmazın değerlemesinin yapılması gerekmektedir. Farklı kamu
idarelerinde kurulan kıymet takdiri komisyonları ve bilirkişilerin kamulaştırılan taşınmazların
bedellerinin tespitinde kullanmaları gereken ölçütlerin aynı olduğu ve farklı kamulaştırma
yöntemlerinde de aynı yöntemlere göre değerleme yapılmasının gerektiği vurgulanmalıdır.
Türkiye’de birçok merkezi ve yerel idarenin kamulaştırma yapma yetkisi bulunmaktadır.
Kamulaştırma amaçlı değerleme çalışmaları, bu işlemleri yapan resmi kurumların arşivlerinde
tutulmakta ve çoğu kurum bu verileri elektronik ortama aktaramamaktadır. Günümüz koşullarında
arşivlerde bulunan kâğıt üzerindeki verilerin paylaşımının zor olacağı aşikârdır. Hatta ülke genelinde
hizmet veren resmi kurumların taşra teşkilatlarındaki verilere bile ulaşmada güçlük çektikleri
gözlenmektedir. Değerleme sonuçlarının paylaşılabilmesi için elektronik ortamda tutulması zorunlu
görülmektedir. Kamulaştırma sonuçlarının (il, ilçe, mahalle/köy, ada ve parsel, taşınmazın cinsi,
yüzölçümü, kamulaştırma alanı, değerleme ölçütü, arazi/arsa, yapı, muhdesat bedeli, arta kalan
kısmında değer değişimi, varsa irtifak hakkı alanı, irtifak bedeli, kira veya ecrimisil bedeli, dava
veya değerleme tarihi gibi), mahkeme kararının tapu müdürlüğüne teslimi ve tescil/terkin
aşamasında görevli/yetkili kamu idareleri tarafından tapu kütüğünün beyanlar hanesine işlenmesinden sonra tescil/terkin işlemlerinin gerçekleştirilmesine yönelik düzenleme yapılmasına
gereksinim duyulmaktadır. Mevcut koşullarda işlemin Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünü
(TKGM) ilgilendiren kısımları (mülkiyet bilgileri, tescil ve terkin işlemleri ile kamulaştırma bedeli
gibi) Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi’ne (TAKBİS) girilmektedir. TAKBİS veritabanında kıymet
takdirleri ile ilgili alan ayrılmadığından, idare bünyesindeki kıymet takdir komisyonlarının takdir
ettikleri değerler ile mahkeme tarafından görevlendirilen bilirkişilerin takdir ettikleri değerlerin
birlikte TAKBİS veritabanına girilmesi söz konusu olamamakta ve büyük emek harcanarak ve
masraf yapılarak elde edilen değer bilgilerinin ulusal veritabanında toplanması ve kamusal amaçlar
için kullanımı da mümkün olamamaktadır.
İnceleme sonuçlarına göre kamulaştırılan taşınmazların değerlemesine yönelik idari ve adli
aşamalarda yapılan bütün kıymet takdiri işlemlerine ilişkin değer bilgilerinin denetimlerinin görevli
idareler ve yargı organları tarafından yapılabilmesi ve özellikle 2942 sayılı Kamulaştırma
Kanununun 11’inci maddesinin (e) bendindeki “resmi makamlar tarafından yapılmış kıymet
takdirleri” ölçütünün değerleme sürecinde tali faktör olarak bütün kıymet takdiri ve bilirkişi
kurullarınca kullanılabilmesi için değer bilgilerinin ulusal veritabanında toplanması zorunluluğu
ortaya çıkmaktadır. Bu yolla idare bünyesinde yapılan değerleme sonuçları ile diğer idarelerin
yaptıkları değerleme çalışmalarının sonuçlarının karşılaştırılmasına imkan verilebilecek ve daha da
önemlisi aynı il/ilçe/mahalle/köy sınırları içinde benzer taşınmazlar için farklı kurumlar ve bilirkişi
kurullarının birbirinden çok farklı değerleri takdir etmeleri ve kamu zararının ortaya çıkmasının
önüne geçilebilecektir. Kamu kesiminde değerleme çalışmalarının bilimsel bir temele dayandırılarak
yapılabilmesi için bütün kamu kurumlarındaki kıymet takdiri sonuçları ile mahkeme kararlarına göre
kesinleşen bedellerin TKGM/TAKBİS veritabanına işlenmesi ve değer bilgilerinin bütün kamu
kurumları ve yargı organları ile güvenli biçimde paylaşılabilmesi için yasal ve kurumsal düzenleme
yapılması gerektiği açıktır. TAKBİS veritabanının yeniden yapılandırılması ve değer veritabanının
yönetimi gibi işlerin gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının görev ve yetki alanında
olduğu dikkate alınarak TKGM Bilgi Teknolojileri Dairesi ve ilgili diğer dairelerde gayrimenkul
geliştirme ve yönetimi uzmanlarının istihdam edilmesi zorunluluğu ve dinamik bilgi sisteminin
oluşturulmasında genel kamu menfaatinin olduğu ortaya çıkmaktadır. Buna ilave olarak değer
bilgilerinin kalitesinin yükseltilebilmesi ve kamu kaynaklarının etki yönetimi için kamulaştırma
yapma yetkisi olan bütün kamu idarelerinin emlak ve kamulaştırma birimlerinde de gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının istihdam edilmesinde yarar görülmektedir. | tr_TR |
