Feniks Neşriyat-I Matbua Osmanlı Anonim Şirketi’nin Nizamnamesi ve Faaliyetleri
Abstract
Osmanlı Devleti’nde Müslümanların eserlerini bastıkları ilk resmî
matbaanın kuruluşu 1727 olmakla birlikte, uzunca bir süre devletin
basım-yayın hayatında önemli bir gelişme yaşanmamıştır. Bununla birlikte
devletin hızla modernleştiği 19. yüzyılda basım-yayın faaliyetleri hız
kazanmış ve birçok gazete ve özel matbaa kurulmuştur. Bilhassa II.
Meşrutiyet’in ilanından sonra sansürün kaldırılmasıyla birlikte onlarca
yeni gazete ve dergi yayın hayatına başlamış bu da özel matbaacılığın
hızla gelişmesini beraberinde getirmiştir. Bu özel matbaalardan biri de
bildiriye konu olan “Feniks Neşriyat-ı Matbua Osmanlı Anonim Şirketi
Matbaası”dır. Adı geçen matbaa Osmanlı Devletinin Rum
vatandaşlarından tüccar Kostantin Sarafidi ve arkadaşları tarafından
Aralık 1920’de kurulmuştur.
Bu bildiride söz konusu matbaanın nizamnamesi incelenerek
matbaanın ticari ve idari yapısı ile faaliyet alanları tespit edilmeye
çalışılacaktır. Aynı zamanda kaynakların elverdiği ölçüde Feniks
Matbaası’nın basın-yayın faaliyetlerinin neler olduğu ve neşredilen
eserlerin önemine de değinilecektir. Çalışmada kullanılacak temel
kaynaklar Cumhurbaşkanlığı Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivleri ile
döneme ait süreli yayınlardır.